تخمدان‌ها و رحم از مهم‌ترین بخش‌های بدن زنان هستند که نقشی کلیدی در بارداری و تولیدمثل دارند؛ اما سلامت رحم و تخمدان‌ها صرفاً برای فرزندآوری ضروری نیست، بلکه روی سلامت عمومی خانم‌ها نیز اثر می‌گذارد. برخی بیماری‌های شایع رحم و تخمدان در زنان که اغلب در سنین باروری رخ می‌دهند، ممکن است مشکلاتی جدی برای بانوان به وجود آورد که از جمله آن‌ها می‌توان به اختلالات هورمونی و عوارض ناشی از آن، بروز نازایی و ناباروری، خونریزی‌های مداوم و بی‌دلیل، اختلال در عملکرد سایر ارگان‌های بدن و… اشاره کرد. بعضی از بیماری‌های رحم و تخمدان قابل پیشگیری یا تشخیص به‌موقع است و برای بسیاری از آن‌ها نیز درمان‌های مؤثری وجود دارد. بااین‌حال به علت عوارض جدی و قابل ملاحظه‌ای که بیماری‌های زنان می‌تواند داشته باشد، می‌بایست به علائم احتمالی این بیماری‌ها توجه کرد و برای درمان فوری اقدام نمود.
فهرست مطالب
منظور از بیماری‌های زنان چیست؟
اگرچه بسیاری از بیماری‌ها وابسته به جنسیت نیست و در زنان و مردان با نسبت تقریباً یکسانی رخ می‌دهد، اما گروهی از بیماری‌ها به‌طور ویژه فقط در زنان یا مردان مشاهده می‌شود که این امر ناشی از تفاوت‌های فیزیولوژیک بدن زن و مرد است. منظور از بیماری‌های زنان آن دسته از ناراحتی‌ها، اختلالات و مشکلاتی است که صرفاً در خانم‌ها رخ می‌دهد و اغلب مربوط به مشکلات رحم، مشکلات تخمدان‌ها، اختلالات لوله‌های رحمی یا لوله‌های فالوپ، ناهنجاری‌های مربوط به واژن و دهانه رحم، بیماری‌های پستان‌ها و… می‌باشد. برخی از این ناهنجاری‌ها عبارت‌اند از:
- مشکلات دستگاه تناسلی
- سرطان پستان
- تنبلی تخمدان
- کیست تخمدان
- فیبروم رحم
- چسبندگی رحم
- پولیپ آندومتری
- یائسگی زودرس
- آندومتریوز
- عفونت واژن
- انسداد لوله‌های فالوپ
مشکلات دستگاه تناسلی
دستگاه تناسلی زنان ممکن است دچار بیماری‌های گوناگونی شود که اغلب شامل عفونت‌های ادراری، التهاب لگن (PID)، تبخال و زگیل تناسلی و… می‌باشد.
بیماری‌های تناسلی زنان را می‌توان با علائم و نشانه‌هایی همچون ترشحات غیرطبیعی، درد ناحیه تناسلی، مشکلات پوستی در ناحیه تناسلی و… شناسایی کرد.
سرطان پستان
سرطان سینه یا سرطان پستان که گاهی در مردان هم رخ می‌دهد، از شایع‌ترین بیماری‌های زنان است که علائم آن شامل تغییرات پوستی، تغییر فرم و شکل سینه‌ها، ورم کردن غدد لنفاوی، فرو رفتن نوک سینه به داخل و… می‌باشد.
تنبلی تخمدان
یکی دیگر از بیماری‌های شایع در زنان، تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک است که عوارض و پیامدهایی نظیر برهم خوردن تعادل هورمونی، توقف تخمک‌گذاری و وقوع مشکلات باروری را به دنبال دارد. در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان یا سندرم PCOS، گردنبندی از فولیکول‌ها یا کیست‌های ریز در اطراف تخمدان دیده می‌شود و به همین دلیل هم این عارضه به نام تخمدان پلی‌کیستیک معروف شده است.
تنبلی تخمدان با علائمی همچون اختلال در عادت ماهانه و بی‌نظمی قاعدگی شناخته می‌شود و احتمال وقوع آن در گروه‌های سنی مختلف وجود دارد.
کیست تخمدان
کیست تخمدان یکی دیگر از بیماری‌های شایع زنان است که بر حسب محل تشکیل کیست، بزرگی و اندازه، محتویات کیست و… دارای انواع مختلفی می‌باشد.
کیست‌های خوش‌خیم و بدخیم تخمدان با علائم متفاوتی شکل می‌گیرند که به‌طور کلی عبارت‌اند از: درد شدید حین قاعدگی، بی‌نظم شدن عادت ماهانه، درد زیر شکم، خونریزی شدید و غیرعادی و… .
فیبروم رحم
فیبروم‌ها توده‌های کوچکی درون رحم هستند که با منشأ ارثی و ژنتیکی شکل می‌گیرند. فیبروم رحم در اثر تغییر در بافت عضلانی رحم به وجود می‌آید و معمولاً به راحتی حین سونوگرافی مشاهده می‌شود. تخلیه و درمان فیبروم رحمی با جراحی امکان‌پذیر است، اما این روش برای دختران جوان و خانم‌های علاقه‌مند به فرزندآوری به دلیل آسیب‌های احتمالی به بافت رحم توصیه نمی‌شود. برخی فیبروم‌ها _با ابعاد زیر ۷ سانتی‌متر_ را می‌توان تنها تحت نظر گرفت یا آن‌ها را با تزریق داروهای هورمونی از بین برد؛ اما در فیبروم‌های بزرگ و خطرناک، عمل جراحی تنها راه درمان می‌باشد.
چسبندگی رحم
لایه نازکی روی رحم، لوله‌های فالوپ، روده‌ها و کف لگن را پوشانده که مانع از چسبیدن این اندام‌ها به یکدیگر می‌شود و آن‌ها را به راحتی در کنار هم نگه می‌دارد. هر عاملی که این لایه نرم سلولی به نام سروز را دچار آسیب‌دیدگی کند، موجب ایجاد اتصالی غیرطبیعی بین اندام‌ها می‌گردد که به چسبندگی رحمی معروف است.
علائم چسبندگی رحم برحسب محل وقوع آن متفاوت می‌باشد اما از اصلی‌ترین نشانه‌های آن باید به درد شکمی بدون علت اشاره کرد.
یائسگی زودرس
یکی از بیماری‌های زنان که در اثر تمام شدن ذخیره تخمدان در سنین جوانی رخ می‌دهد، پیری زودهنگام تخمدان یا یائسگی زودرس است. با وقوع یائسگی زودهنگام (Premature Menopause)، فرد علائم یائسگی را در سن پایینی _معمولاً قبل از ۴۰ سالگی_ مشاهده می‌کند و بدین ترتیب قدرت باروری خود را کم‌کم از دست می‌دهد. قاعدگی نامنظم، ناباروری با وجود تلاش مکرر برای بارداری، تغییرات خلق‌وخو و… از علائم پیری زودرس تخمدان‌ها می‌باشد. تقریباً ۱ تا ۴ درصد جمعیت زنان دچار یائسگی زودرس شده و درنتیجه، به نازایی مبتلا می‌شوند.
آندومتریوز
آندومتریوز یکی دیگر از شایع‌ترین بیماری‌های رحم زنان است که گفته می‌شود در میان حدود ۱۰ درصد از خانم‌ها وجود دارد. این بیماری در اثر رشد بی‌رویه و اشتباه بافت داخلی رحم (آندومتر) در دیگر بخش‌های حفره شکمی رخ می‌دهد و عوارضی نظیر اختلال در لانه‌گزینی جنین، بروز ناباروری، دردهای شکمی و… را به دنبال می‌آورد.
ناهنجاری های مادرزادی رحم
حدود ۳ درصد از خانم‌ها، با انواع مختلفی از اختلالات ارثی و ناهنجاری‌های مادرزادی رحم دست و پنجه نرم می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به نداشتن رحم، رحم دوشاخ، رحم دوقطبی و… اشاره کرد. باید گفت که اغلب ناهنجاری‌های رحمی نوزادان دختر، در هفته دهم بارداری مادر و حین تشکیل رحم رخ می‌دهد که گاهی ممکن است باعث سقط جنین، نیاز به سزارین، زایمان نارس و… شود.
پولیپ آندومتری
همچون فیبروم رحمی، گاهی توده‌هایی به نام پولیپ در بدن زنان شکل می‌گیرد که در اغلب موارد، بی‌خطر یا کم‌خطر است.
پولیپ‌های کوچک و تکی اثر محسوسی بر قدرت باروری زنان ندارند، اما پولیپ‌های چندگانه و بزرگ می‌توانند توانایی کاشت و ایمپلنت جنین را تحت تأثیر قرار دهند و باروری را با مشکل مواجه کنند.
انسداد لوله های فالوپ
مسدود شدن لوله‌های رحمی یا فالوپ از جمله بیماری‌های شایع زنان است که بیشتر در اثر چسبندگی ناشی از بیماری‌های عفونی رخ می‌دهد. معمولاً عفونت مقاربتی کلامیدیا عامل انسداد لوله‌های رحمی است، اما گاهی ممکن است بیماری‌هایی همچون آپاندیسیت یا التهاب روده نیز باعث این اختلال شود.
معرفی روش های جلوگیری از بیماری های زنان
سبک زندگی سالم تری را در پیش بگیرید
در حالی که نمی توانید عوامل خطر مانند سابقه خانوادگی را از بین ببرید، می توانید سایر عوامل خطر بیماری قلبی، سکته و سرطان را کنترل کنید. مثلا: اگر سیگار می‌کشید یا از سایر محصولات تنباکو استفاده می‌کنید، از پزشک خود بخواهید که به شما در ترک سیگار کمک کند. از قرار گرفتن در معرض دود سیگار خودداری کنید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید.
سبزیجات، میوه ها، غلات کامل، غذاهای پرفیبر و منابع پروتئین کم چربی مانند ماهی را انتخاب کنید. غذاهای حاوی چربی های اشباع شده و ترانس و غذاهای حاوی قند و سدیم اضافه را محدود کنید.
وزن سالم را حفظ کنید. از دست دادن پوندهای اضافی و حفظ آن ها می تواند خطر بیماری قلبی و همچنین انواع مختلف سرطان را کاهش دهد.
ورزش کنید
ورزش می تواند به شما در کنترل وزن و کاهش خطر بیماری قلبی و سکته کمک کند. همچنین ممکن است خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان را کاهش دهد.
فعالیت هایی را انتخاب کنید که از پیاده روی سریع گرفته تا رقص سالن رقص لذت می برید. همه اشکال ورزش خطر شما را کاهش می دهد.
الکل را محدود کنید
اگر الکل را انتخاب می کنید، این کار را فقط در حد اعتدال انجام دهید. برای زنان، این بدان معناست که بیش از یک نوشیدنی در روز نیست. یک نوشیدنی شامل ۱.۵ اونس مایع (۴۴ میلی لیتر) مشروب استاندارد ۸۰، ۱۲ اونس مایع (۳۵۵ میلی لیتر) آبجو یا ۵ اونس مایع (۱۴۸ میلی لیتر) شراب است. به نظر می رسد خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان – از جمله سرطان سینه و کبد – با مقدار الکلی که می نوشید و مدت زمانی که به طور منظم مصرف می کنید افزایش می یابد. مصرف بیش از حد الکل همچنین می تواند فشار خون شما را افزایش دهد و خطر حمله قلبی و سکته را افزایش دهد.
استرس را مدیریت کنید
اگر مدام احساس می‌کنید در حال تجاوز یا حمله هستید، عادات سبک زندگی‌تان ممکن است آسیب ببیند – و همینطور سیستم ایمنی شما. اقداماتی را برای کاهش استرس انجام دهید – یا یاد بگیرید که با استرس به روش های سالم کنار بیایید. یک سبک زندگی سالم نیز ممکن است در پیشگیری از بیماری آلزایمر نقش داشته باشد.
سایر اقدامات پیشگیرانه از ابتلا به بیماری های مختلف
زنان نسبت به مردان در برابر آسیب های ریوی ناشی از دود استنشاقی و آلاینده ها آسیب پذیرتر هستند. این امر زنان را در معرض افزایش خطر بیماری و حتی مرگ ناشی از بیماری مزمن انسدادی ریه – که شامل برونشیت و آمفیزم است – قرار می دهد. شما می توانید با سیگار نکشیدن و دوری از قرار گرفتن در معرض دود سیگار، مواد شیمیایی و سایر آلاینده های هوا از سلامت تنفس خود محافظت کنید. همچنین برای جلوگیری از عفونت های تنفسی، دست های خود را مرتب بشویید و سالانه واکسن آنفولانزا بزنید. از پزشک خود بپرسید که آیا برای جلوگیری از ذات الریه نیز به ایمن سازی نیاز دارید یا خیر.
یکی دیگر از علل شایع مرگ و میر در بین زنان، تصادفات رانندگی است. برای ایمن ماندن در جاده، کمربند ایمنی خود را ببندید. محدودیت سرعت را رعایت کنید. هرگز تحت تأثیر الکل یا هر ماده دیگری رانندگی نکنید و با حواس پرتی یا خواب آلود رانندگی نکنید. از خطرات سلامتی زنان غافل نشوید. در عوض، هر کاری که می توانید برای داشتن یک سبک زندگی سالم انجام دهید. اقدامات پیشگیرانه ساده می تواند تا حد زیادی به کاهش خطرات شما کمک کند.
سخن پایانی
شما در این مقاله با انواع بیماری ها در زنان آشنا شدید. همچنین از روشهای پیشگیری این بیماری ها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
این بیماری از تخمدان ها آغاز می شود، ارگان تناسلی در خانم ها که مسئول ذخیره تخمک ها و تولید هورمون ها می باشد. سرطان تخمدان، سرطان شایعی نیست اما از آن جایی که معمولا در مراحل اولیه تشخیص داده نمی شود، می تواند منجر به مرگ فرد شود. سرطان اپی تلیال، یکی از شایع ترین انواع سرطان تخمدان است که از لایه های موجود در تخمدان ها و حفره شکمی منشاء می گیرد.
در صورتی که نیازی به درآوردن تخمدان (یکی و یا هر دو) نباشد، درمان سرطان می تواند آسیب هایی را به تخمدان وارد کند و مشکلاتی در آزاد شدن تخمک ایجاد شود. اگر در سنین باروری هستید و خواهان بچه دار شدن، حتما در خصوص سایر گزینه های درمانی با پزشک خود مشورت کنید.
