غده پینه آل یا غده صنوبری که زمانی چشم سوم نامیده میشد، یک غده کوچک است که در عمق مرکز مغز واقع شده است. این غده که به خاطر شکل کوچک خود نامگذاری شده است، ملاتونین را ترشح میکند که در تنظیم کردن ساعت داخلی بدن نقش دارد. غده پینه آل یکی از آخرین اندامهای مغزی بود که کشف شد و موضوع بسیاری از افسانهها و گمانهزنیها بوده است. رنه دکارت، فیلسوف فرانسوی قرن هفدهم، عقیده داشت که روح درون غده صنوبری قرار دارد. در این مقاله به بررسی غده پینه آل و برخی از وظایف آن که توسط محققان کشف شده است میپردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
- غده پینه آل چیست؟
- کار غده پینه آل چیست؟
- وظایف غده پینه آل چیست؟
- ارتباط غده پینه آل و ملاتونین چیست؟
- ریتمهای شبانهروزی چه چیزهایی هستند؟
- آیا اختلال خواب همواره به غده پینه ال مربوط است؟
- وظایف دیگر غده پینال چیست؟
- اختلال در عملکرد غده پینه آل چیست؟
- اختلال در عملکرد غده پینه آل باعث چه مشکلاتی می شود؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
غده پینه آل چیست؟
pineal gland چیست؟ غده پینه آل (Pineal Gland) یا غده کاجی (همچنین به آن غده رومغزی، چشم سوم، غده صنوبری یا اپیفیزیس نیز گفته میشود) اندامی از سیستم غدد درون ریز به شمار میآید که به شکل یک مخروط کاج کوچک است و در جمجمه مهرهداران یافت میشود. غده پینه آل «ملاتونین» (Melatonin) را با «ریتم شبانه روزی» (Circadian Rhythm) روزی تولید میکند، به طوری که در مرحله تاریکی ملاتونین را در میزان بالاتر و در مرحله روشنایی این هورمون را به میزان کمتری تولید و ترشح میکند. (بوکال فت صورت)
مغز از دو نیمکره مجزا که توسط فیبر به هم متصل شدهاند تشکیل شده است. غده پینهآل در وسط مغز و بین دو نیمکره قرار گرفته است. غده پینهآل عمدتا حاوی پینهآلوسیتها و سلولهای گلیال تشکیل شده است. پینهآلوسیتها، سلولهایی هستند که هورمون ملاتونین را تولید میکنند و سلولهای گلیال نوع خاصی از سلولهای مغزی هستند که از نورونها حمایت میکنند (سلولهایی که اطلاعات را به سلولهای دیگر منتقل میکنند).
غده پینه ال یا غده صنوبری، یه غده کوچک و نخودی شکل درون مغز است ولی عملکرد دقیق آن، هنوز به طور کامل درک نشده است. البته تاکنون محققان فهمیدهاند غده پینهآل در تنظیم سطح هورمونهای زنانه هم نقش دارد و میتواند بر باروری و چرخه قاعدگی تاثیر بگذارد. این موضوع، تا حدی به خاطر ملاتونین است که توسط غده پینه ال تولید میشود.
نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان میدهد که ملاتونین میتواند به حفاظت در برابر مشکلات قلبی-عروقی مانند آترواسکلروز و فشار خون بالا نیز کمک کند. با این حال، تحقیقات بیشتری باید در مورد عملکردهای بالقوه ملاتونین انجام شود. ملاتونین به خاطر نقشی که در تنظیم الگوهای خواب ایفا میکند، مشهور است. الگوهای خواب، «ریتمهای شبانهروزی» نیز نامیده میشوند.
ساختار و ترکیب غده پینه آل:
غده صنوبری یا پینه آل عمدتا از سلول هایی به نام پینه آلوسیت یا Pinealocytes تشکیل شده است. البته ۴ نوع سلول دیگر نیز در این غده شناسایی شده است.
- سلولهای بینابینی (Interstitial Cells)
- فاگوسیتهای پیش عروقی (Perivascular Phagocytes)
- نورونهای پینه آل (Pineal Neurons)
- سلولهای شبیه به نورون پپتیدرژیک (Peptidergic Neuron-Like Cells)
غده صنوبری یا پینه آل در انسان از یک پارانشیم لوبولار تشکیل شده است که توسط بافت همبند احاطه شده است. سطح غده نیز از کپسول پیال Pial Capsule پوشیده شده است. پینه آلوسیت ها از جسم سلولی تشکیل شده اند. سلولهای بینابینی بین پینه آلوسیت ها قرار دارند. در این غده مویرگ های زیادی وجود دارد و فاگوسیت های پیش عروقی نزدیک به این رگ خونی قرار دارند. این فاگوسیت ها سلول های حاوی آنتی ژن هستند. در مهره داران پیشرفته تر سلول های عصبی در غدد پینه آل قرار دارد اما در جوندگان سلول های عصبی یا نورونها وجود ندارند. در برخی از گونه ها سلول های شبیه به نورون پپتیدرژیک وجود دارند، این امکان وجود دارد که عملکرد تنظیم کننده پاراکرین (مواد ترشحی آنها بر سلولهای مجاور اثر میکنند) داشته باشند. غده کاجی انسان حاوی مقادیر متغیری از مواد ریز و درشت به نام شنهای مغزی (Brain Sand) وجود دارد. تجزیه و تحلیل شیمیایی این شنها نشان میدهد که از کلسیم فسفات، کربنات کلسیم، منیزیم فسفات و فسفات آمونیوم تشکیل شدهاند. (آنالوگ ایمپلنت)
کار غده پینه آل چیست؟
غده کاجی حاوی یک ترکیب منحصر به فرد به نام ملاتونین است. این ترکیب در یک ریتم شبانه روزی سنتز میشود و مقادیر بیشتری از آن در مرحله تاریکی تولید میشود. در سیکلوستومها (دهان گردان)، ماهیها، دوزیستان، خزندگان و پرندگان، جسم پینه آل به طور مستقیم نسبت به مقادیر کمی از نور که در پوست و جمجمه نفوذ میکند، حساس است. در پستانداران، با افزایش رشد نیمکره مغزی، بدنه این غده به عمق بیشتری از مغز نفوذ کرده و تحریک غیرمستقیم غده کاجی از طریق نور به وسیله شبکیه چشم اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد.
زمانی که شبکیه نور را تشخیص می دهد، سیگنالی را از طریق عصب بینایی به هسته سوپراکیسماتیک (Suprachiasmatic Nucleus) درون هیپوتالاموس میفرستد. فیبرهای عصبی از SCN به هستههای پاراونتیکولا (Paraventricula) یا (PVN) منتقل میشوند که این پیام عصبی را به نخاع می فرستد و سپس از طریق فیبرهای «پیش گانگلیونی (Preganglionic) به سیستم عصبی سمپاتیک انتقال خواه یافت. سلولهای پیش گانگلیونی به گانگلیون بالایی گردن (SCG) گسترش می یابد تا جایی که با الیاف پس گانگلیونی (Postganglionic) سیناپس تشکیل می دهند که این الیاف به نوبه خود به غده کاجی منتهی می شوند.
ممکن است غدد کاجی در رشد جنسی انسان نقش داشته باشد. اگر سطح ملاتونین در کودکان بالاتر از حد طبیعی باشد رشد جنسی در آنها را مهار می کند. تومورهای غدد کاجی در برخی از موارد ممکن است که با بلوغ زودرس نیز همراه باشد. با افزایش سن، تولید ملاتونین کاهش مییابد و کلسیفیکاسیون (Calcification) بیشتر میشود. با این حال، عدم وجود غده پینه آل در انسان تأثیر مداوم در رشد جنسی ندارد. (مراحل روکش دندان تصویری)
این امکان وجود دارد که غده صنوبری یا پینه آل از بدن در برابر اثرات مواد مخدری مانند کوکائین و داروهای ضد افسردگی محافظت می کند و در تنظیمات آسیب پذیری عصبی کمک می کند. تحقیقلت بسیاری درباره این غده انجام گرفته است. بیشتر این تحقیقات بر نقش این غده در حفظ ریتم شبانه روزی متمرکز می باشد. اما بسیاری از این تحقیقات نتایج متناقض به همراه داشته اند. اهمیت غده پینه ال و نقش و عملکردهای آن در مهرهداران هنوز به روشنی درک نشده است.
وظایف غده پینه آل چیست؟
- تقویت و کنترل اعمال جنسی : این غده قادر به تنظیم عملکرد جنسی و تعیین زمان تولید مثل به ویژه در حیوانات است. همین امر سبب شده است که بیشتر حیوانات در فصل بهار و پاییز جفت گیری کنند. غده صنوبری یا پینه آل از طریق مقدار نوری که توسط مغز دریافت می کنند زمان جفت گیری را می توانند تشخیص دهند.
- تنظیم ساعت خواب بدن : غده صنوبری یا پینه آل یک نوع ساعت داخلی یا بیولوژیک بدن است. ترشح ملانین در شب در بالاترین سطح خود و در روز به کمترین سطح می رسد. به همین علت در شب احساس خواب آلودگی می کنیم. در صورت تغییر در ساعت خواب در واقع در عملکرد پینه آل تغییر ایجاد می کنیم.
- کاهش
- عفونت
- بهبود خواب
- بهبود خلق و خو
- افزایش طول عمر
ارتباط غده پینه آل و ملاتونین چیست؟
وجود اختلال در خواب برخی افراد، میتواند نشانهی این باشد که غده پینه ال آنها، مقدار مناسبی از ملاتونین را تولید نمیکند. برخی از پزشکان طب جایگزین، بر این باورند که شما میتوانید غده پینهآل خود را سمزدایی و آن را فعال کنید تا خواب خود را بهبود بخشید و چشم سوم خود را باز کنید. با این حال، هیچ تحقیق علمی برای حمایت از این ادعاها وجود ندارد. (تفاوت بلیچینگ و لمینت و کامپوزیت)
یکی از راههای کنترل ملاتونین در بدن، استفاده از مکملهای ملاتونین است. این مکملها به طور معمول باعث میشوند که احساس خستگی برای فرد مصرفکننده ایجاد شود. اگر به یک منطقه زمانی متفاوت سفر کردهاید و یا در شیفت شب کار کردهاید، آنها میتوانند به شما کمک کنند تا ریتم شبانهروزی خود را تنظیم کنید. همچنین، این مکملها میتوانند به افراد کمک کنند تا سریعتر به خواب بروند.
برای بیشتر افراد، مکملهای با دوز پایین ملاتونین برای استفاده کوتاهمدت و بلند مدت ایمن هستند. به طور معمول، دوز مصرفی از ۰.۲ میلیگرم تا ۲۰ میلیگرم متفاوت است، اما دوز دقیق و مناسب بین افراد مختلف، متفاوت است. برای اطلاع از اینکه آیا ملاتونین برای شما مفید هست یا نه، و همچنین برای اطلاع از میزان دوز مورد نیاز خود، با یک پزشک مشورت کنید.
مکملهای ملاتونین میتوانند باعث عوارض جانبی زیر شوند:
- خوابآلودگی
- خستگی در اوایل صبح
- دیدن خوابهای جدی و واضح
- اندکی افزایش در فشار خون
- اندکی کاهش دمای بدن
- اضطراب
- سردرگمی
اگر باردار هستید و یا میخواهید باردار شوید و یا پرستاری کنید، پیش از استفاده از مکملهای ملاتونین با پزشک صحبت کنید. علاوه بر این، ملاتونین ممکن است با داروها و داروهای زیر تعامل داشته باشد:
- قرصهای کنترل بارداری
- فلووکسامین (لووکس)
- نیفدیپین (Adalat CC)
- رقیقکنندههای خون، که از آنها با عنوان داروهای ضد انعقاد نیز یاد میشود.
- داروهای ضد دیابت که قند خون را کاهش میدهند.
- داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی که فعالیت سیستم ایمنی را کاهش میدهند.
ریتمهای شبانهروزی چه چیزهایی هستند؟
غده پینه آل کلید ساعت درونی بدن است، چون ریتمهای شبانهروزی بدن را تنظیم میکند. ریتمهای شبانهروزی، ریتمهای روزانه بدن هستند، شامل سیگنالهایی میشوند که باعث میشوند فرد در یک زمان مشخص، احساس خستگی کند، بخوابد، بیدار شود و احساس هوشیاری کند. (وظیفه هیپوتالاموس)
ملاتونین هورمونی است که به منظم کردن ریتمهای شبانهروزی کمک میکند و توسط غده پیننه آل ترشح میشود. ملاتونین با توجه به مقدار نوری که فرد در معرض آن قرار میگیرد، تولید میشود. غده پینه ال مقدار بیشتری از ملاتونین را در تاریکی آزاد میکند که به نقش ملاتونین در خواب اشاره میکند. بسیاری از تولید کنندگان مکملها، ملاتونین را به عنوان یک کمک خواب طبیعی پیشنهاد میکنند.
با این حال، برخی تحقیقات نشان میدهند که ارتباط بین ملاتونین و خواب ممکن است آنقدر که به نظر میرسد ساده نباشد. این محققان دریافتند که برداشتن غده پینه آل، تاثیری بر سطح فعالیت موشهایی که دسترسی طبیعی به نور و تاریکی داشتند، نداشت. آنها نتیجه گرفتند که عملکرد غده پینهآل ممکن است پیچیدهتر از چیزی باشد که در ابتدا تصور میشد و نقش آن ممکن است بین حیوانات مختلف بسیار متفاوت باشد.
آیا اختلال خواب همواره به غده پینه ال مربوط است؟
تحقیقات خیلی خوبی در مورد این که چه مشکلاتی با غده پینه آل مرتبط هستند، وجود ندارد. به ندرت ممکن است این اختلال خواب به وجود توموری در غده پینهآل مربوط باشد. با این حال به نظر میرسد که علائم اصلی، بیشتر ناشی از فشاری است که این تومورها ایجاد میکنند، نه تغییراتی در تولید هورمون به وجود میآید.
پینه آل و سلامت قلب و عروق
یک بررسی در سال ۲۰۱۶، تحقیقات پیشین که در مورد ارتباط بین ملاتونین و سلامت قلبی و عروق بود را مورد بررسی قرار داد. محققان شواهدی یافتند که ملاتونین تولید شده توسط غده پینهآل میتواند تاثیر مثبتی بر قلب و فشار خون داشته باشد. آنها نتیجه گرفتند که ملاتونین ممکن است برای درمان بیماریهای قلبی عروقی استفاده شود اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
پینه آل و هورمونهای زنانه
شواهدی مبنی بر این وجود دارد که قرار گرفتن در معرض نور و سطوح ملاتونین مرتبط با آن، ممکن است بر چرخه قاعدگی زنان تاثیر داشته باشد. کاهش مقدار ملاتونین نیز میتواند در گسترش چرخههای قاعدگی نامنظم نقش داشته باشد. با این حال، این مطالعات محدود و اغلب قدیمی هستند، بنابراین تحقیقات جدیدتری مورد نیاز است.
پینه آل و ثبات خلقوخو
اندازه غده پینه آل افراد، میتواند نشاندهنده خطر آنها برای دچار شدن به اختلالات خلقی خاص باشد. نتایج یک مطالعه نشان میدهد که کمتر بودن حجم غده پینه آل، ممکن است خطر ابتلا به اسکیزوفرنی و دیگر اختلالات خلقی را افزایش دهد. تحقیقات بیشتری برای درک بهتر اثر حجم غده پینه آل بر اختلالات خلقی مورد نیاز است.
پینه آل و سرطان
برخی تحقیقات نشان میدهند که ممکن است ارتباطی بین اختلال عملکرد غده پینه آل و خطر سرطان وجود داشته باشد. نتیجه یک مطالعه جدید بر روی موشها، شواهدی را نشان داد که کاهش عملکرد این غده از طریق قرار گرفتن در معرض نور بسیار زیاد، منجر به آسیب سلولی و افزایش خطر بروز سرطان روده بزرگ میشود.
یک مطالعه دیگر شواهدی یافت که نشان میدهد، زمانی که ملاتونین با درمانهای سنتی مورد استفاده قرار میگیرد، میتواند چشمانداز افراد مبتلا به سرطان را بهبود بخشد. این ممکن است به خصوص در افرادی که تومورهای پیشرفتهتر دارند، درست باشد. تحقیقات بیشتری لازم است تا مشخص شود که چگونه ملاتونین بر تولید و مسدود کردن تومورها تاثیر میگذارد. همچنین، هنوز مشخص نیست که چه دوزی از ملاتونین، میتواند به عنوان درمان مکمل، مناسب باشد.
وظایف دیگر غده پینال چیست؟
غده پینال به طیفی از عملکردهای دیگر مرتبط است:
- متابولیسم استخوان: تحقیقات بر روی موشها نشان میدهد که تغییرات در عملکرد غده پینه آل ممکن است بر متابولیسم استخوان تاثیر بگذارد. زنان یائسه به طور قابلتوجهی بیشتر از سایر گروهها در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند. عملکرد غده پینه آل با افزایش سن کاهش مییابد. این مطالعه نتیجه گرفت که مصرف ملاتونین خوراکی ممکن است به افزایش توده استخوانی کمک کند که میتواند در آینده برای محافظت در برابر پوکی استخوان پس از یائسگی مورد استفاده قرار گیرد.
- سلامت روان: خواب و سلامت روان به طور جدایی ناپذیری به هم مرتبط هستند. محرومیت از خواب میتواند برخی از شرایط مشکلات روانی را ایجاد یا بدتر کند. برخی از اختلالات سلامت روان نیز ممکن است خواب را سختتر کند. برخی از مشکلات مربوط به سلامت روان، با میزان قرار گرفتن در معرض نور مرتبط است. به عنوان مثال، اختلال عاطفی فصلی، شکلی از افسردگی است که بر خلق و خوی فرد تاثیر میگذارد و زمانی رخ میدهد که سطح نور پایین باشد. این ممکن است به دلیل تغییرات در ترشح ملاتونین باشد. با این حال، در بررسی سال ۲۰۱۷، هیچ مدرکی دال بر تاثیر ملاتونین بر اختلالات خلقی یافت نشد.
- عملکرد غده هیپوفیز: غده هیپوفیز، غدهای است که از قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس بیرون زده است. هیپوتالاموس به طیف گستردهای از عملکردهای هورمونی از جمله رشد و عملکرد تیروئید مرتبط است. تحقیقات قدیمیتر نشان میدهد که غده پینه آل میتواند رفتار غده هیپوفیز را تغییر دهد. ملاتونین ممکن است غده هیپوفیز را از ترشح هورمونها که نقش اساسی در توسعه تخمدانها و بیضهها دارند، منع کند و عملکردهایی مانند چرخه قاعدگی را تنظیم کند.
- متابولیسم داروها: به نظر میرسد برخی داروها، از جمله داروهای تفریحی و تجویزی، عملکرد غده پینه آل را تغییر میدهند و الگوهای ترشح ملاتونین را تغییر میدهند. نتیجه یک مطالعه در این زمنیه نشان داد که غده پینه آل میتواند نقش مهمی در اعتیاد به کوکائین و دیگر مواد محرک روانی ایفا کند.
- افزایش سن: با افزایش سن افراد، غده پینه آل تمایل به ترشح کمتر ملاتونین دارد. بعید است که ملاتونین تنها عامل تغییرات مرتبط با سن باشد، اما کاهش سطح ملاتونین ممکن است به توضیح روند پیری کمک کند. سالمندان، معمولا کمتر میخوابند و ممکن است در به خواب رفتن مشکل داشته باشند. تغییرات در ملاتونین ممکن است این پدیده را توضیح دهد.
- حس تشخیص جهت: یک مطالعه قدیمیتر بر روی افرادی که غده پینه آل آنها آسیب دیده بود، نشان داد که آسیب به این غده، با کاهش احساس تشخیص جهت همراه است. این امر نشان میدهد که غده پینه آل ممکن است نقش بسیار ناشناختهای در جهتیابی فضایی ایفا کند.
اختلال در عملکرد غده پینال چیست؟
اگر غده پینه آل دچار اختلال شود، ممکن است عدم تعادل هورمونی ایجاد شود که میتواند سیستمهای دیگر بدن را تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال، اغلب در صورتی که غده پینه آل دچار اختلال شود، الگوهای خواب مختل میشوند. این مشکل میتواند در اختلالاتی مانند خستگی ناشی از پرواززدگی و بیخوابی ظاهر شود. علاوه بر این، از آنجا که ملاتونین با هورمونهای زنانه در تعامل است، اختلال در عملکرد غده پینه آل، میتواند بر چرخه قاعدگی و باروری تاثیر بگذارد.
غده پینه آل در نزدیکی بسیاری از ساختارهای مهم دیگر واقع شده است و به شدت با خون و دیگر مایعات در تعامل است. وجود داشتن توموری پیشرونده در غده پینه آل ، ممکن است بر بسیاری از چیزهای دیگر در بدن تاثیر بگذارد. برخی از نشانههای اولیه تومور عبارتند از:
- تشنج
- اختلال در حافظه
- سردرد
- حالت تهوع
- آسیب به قدرت بینایی و سایر حواس
اگر اختلال خواب دارید و یا اگر میخواهید در مورد مصرف مکملهای ملاتونین بیشتر بدانید، با یک پزشک مشورت کنید.
اختلال در عملکرد غده پینه آل باعث چه مشکلاتی می شود؟
بارزترین مشکلی که در مورد اختلال عملکردی یک غده بوجود می آید، تغییر میزان ترشح هورمون می باشد. از آنجایی که غده پینه آل نیز در زمینه ترشح هورمون ملاتونین فعال است، با ایجاد اختلال در عملکرد آن، میزان ترشح ملاتونین نیز تغییر می کند و سیستم های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
- اولین مورد تغییر در الگوی خواب فرد است. زمانی که سطح هورمون ملاتونین متفاوت با حالت تعریف شده باشد ممکن است زمان خوابیدن و بیدار شدن فرد متغیر شود.
- مورد بعدی تغییر چرخه قاعدگی و باروری است. چرا که گفتیم این غده بر عملکرد جنسی کنترل دارد و تعامل مشخصی با هورمون های زنانه ایجاد می کند.
از آنجایی که غده صنوبری در ناحیه حساسی از سر قرار گرفته است و در همسایگی نقاط بسیار مهم کنترلی، عصبی و رفتاری انسان می باشد، با هرگونه تغییر می تواند تاثیرات گسترده ای را با خود به همراه داشته باشد. همچنین فعال شدن تومور پینه آل از جمله موارد سرطان زا در انسان خواهد بود که نشانه های این تومور شامل موارد زیر می باشد :
- گیجی و اختلال در حافظه
- سردردهای متناوب
- داشتن حالت تهوع
- تشنج های ناگهانی
- کاهش قدرت بینایی یا اختلال در دقت بینایی
- تحت تاثیر قرار دادن حواس انسان
نحوه به وجود آمدن تومور پینه آل در انسان
درصد ابتلا به این نوع سرطان بسیار پایین می باشد و از آنجایی که شروع رشد تومور از غده پینه آل اتفاق می افتد به نام تومور پینه آل شناخته می شود. هنوز علت اصلی ایجاد این تومور مشخص نشده است، با این حال جهش های ژنتیکی از والدین به فرزندان را یکی از دلایل آن معرفی کرده اند.
نحوه تشخیص وجود تومور پینه آل در سر
- تصویربرداری ام آر آی
- سی تی اسکن
- پوزیترون
هنگامی که با هر کدام از روش ها وجود تومور پینه آل در سر قطعی شد، باید نمونه برداری از بافت برای تشخیص خوش خیم بودن یا بد خیم بودن سرطان انجام گیرد و بعد از آن درمان های مختلف از جمله پرتو درمانی و شیمی درمانی با توجه به وضعیت بیمار صورت گیرد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با غده پینه آل آشنا شدید. همچنین از نحوه عملکرد و ساختار غده پینه آل (Pineal Gland) آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
هورمونها پیامرسانهای شیمیایی هستند که فیزیولوژی و رفتار را تعیین میکنند. اما آنزیمها کاتالیزورهای بیولوژیکی هستند. وظیفه آنزیمها تسریع واکنشهای شیمیایی است. با این تعریف برخی از غدد بدن را هم میتوان در سیستم غدد برون ریز و هم در دستگاه غدد درون ریز جای داد. زیرا هر دو عملکرد را انجام میدهند. به این دسته از غدهها، غدد مختلط گفته میشود.
به غدد برون ریز و درون ریز، غدد اگزوکرین و اندوکرین هم گفته میشود. تفاوت اصلی ساختار غدد برون ریز و درون ریز از نام آنها کاملا پیداست. همانطور که اشاره کردیم، در سیستم غدد درون ریز، غدهها بدون مجرا هستند و هورمونها را به خون منتقل میکنند. درحالیکه غدد برون ریز دارای مجاری هستند. آنزیمها از غدد برون ریز ترشح میشوند.