عفونت ادراری (UTI) یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها در انسان است که اصولا هر قسمت از دستگاه ادراری یعنی کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادراری را درگیر می‌کند. این عفونت بیشتر در بخش تحتانی دستگاه ادراری یعنی مثانه و مجرای ادراری خود را نشان میدهد. طبق آمار، زنان به میزان ۵۰% بیشتر از مردان در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند. بروز این عفونت در مثانه می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد و در صورت سرایت آن به کلیه‌ها عواقب جدی ایجاد می‌شود. از علائم متداول آن می‌توان به تمایل شدید به دفع ادرار و احساس درد و سوزش هنگام ادرار اشاره کرد.
عامل بیشتر عفونت‌های ادراری باکتری است، اما در برخی مواقع در اثر حضور و تکثیر قارچ‌ها و در موارد نادر ویروس‌ها نیز بروز می‌کند. عفونت ادراری معمولاً براساس علائم و آزمایش نمونه ادرار تشخیص داده می‌شود. پزشکان اغلب برای درمان انواع عفونت‌های دستگاه ادراری آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند اما شما می‌توانید از قبل اقداماتی برای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری انجام دهید. در صورت عدم درمان به موقع ممکن است این عفونت، به‌خصوص اگر ناحیه فوقانی دستگاه ادراری را درگیر کرده باشد، وارد خون و باعث سپسیس شود که یک واقعه تهدیدکننده زندگی است.
فهرست مطالب
- علل ابتلا به عفونت ادراری چیست؟
- معرفی انواع عفونت ادراری
- علائم عفونت ادراری چیست؟
- چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟
- چه عواملی باعث بازگشت عفونت مجاری ادراری در زنان می شود؟
- راه حل مقابله با عفونت های مکرر مجاری ادرار چیست؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
علل ابتلا به عفونت ادراری چیست؟
- افزایش سن (افراد مسن بیشتر به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند)
- استراحت طولانی‌مدت یا کاهش تحرک بعد از جراحی
- سنگ کلیه
- داشتن عفونت ادراری در چند هفته گذشته
- انسداد مجاری ادراری در اثر بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه و بروز انواع خاصی از سرطان
- استفاده طولانی‌مدت از سوندهای ادراری که ممکن است ورود باکتریها به مثانه را راحت‌تر کند
- دیابت کنترل نشده
- داشتن ساختارهای ادراری غیر طبیعی از بدو تولد
- یک سیستم ایمنی ضعیف شده
- عدم رعایت بهداشت مناسب یا شستشوی بدن با آب غیر بهداشتی
معرفی انواع عفونت ادراری
شایع‌ترین عفونت‌های ادراری عمدتا در خانم‌ها اتفاق می‌افتند و اکثرا مثانه و مجرای ادراری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بسته به محل وقوع عفونت ادراری عناوین مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است که شامل موارد زیر هستند:
- عفونت مثانه (سیستیت). این نوع عفونت ادراری معمولاً به دلیل حضور باکتری اشرشیاکلی ( coli) ایجاد می‌شود. بااین‌حال، گاهی‌اوقات باکتری‌های دیگر نیز مسئول بروز آن هستند. مقاربت جنسی ممکن است منجر به التهاب مثانه شود که حتما برای ایجاد آن نیازی به فعالیت جنسی کامل نیست. جالب است بدانید که همه خانم‌ها به دلیل آناتومی خاص خود (فاصله کم مجرای ادراری تا مقعد و دهانه مجرای ادراری تا مثانه) بیشتر در معرض خطر سیستیت هستند. اگر فردی به عفونت مثانه مبتلا باشد، ممکن است تب اندک و فشار و گرفتگی در شکم و کمر را نیز احساس کند.
- عفونت مجرای ادراری. این نوع عفونت ادراری می‌تواند هنگامی اتفاق بیافتد که باکتری‌های گوارشی از مقعد به مجرای ادراری گسترش یابند. ازآنجایی‌که مجرای ادراری زنان به واژن نزدیک است، عفونت‌های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما می‌توانند باعث بروز عفونت مجرای ادراری شوند.
- عفونت کلیه (پیلونفریت). پیلونفریت حاد یک عفونت کلیوی ناگهانی و شدید است. اگر فردی به این بیماری مبتلا شود معمولا علائم درد قسمت فوقانی کمر و پهلو، تب شدید، لرز، خستگی و تغییرات ذهنی را تجربه می‌کند. جز شرایط اورژانسی محسوب می‌شود و در صورت مشکوک شدن به آن، باید فوراً توسط پزشک ارزیابی شود.
علائم عفونت ادراری چیست؟
علائم عفونت‌ادراری معمولا با توجه به سن، جنسیت و اینکه چه بخشی از دستگاه ادراری آلوده شده باشد، متغیر است. در بعضی موارد ممکن است تا چند روز با هیچ علائمی مواجه نشوید و یک دفعه بروز کند. از علائم عفونت ادراری در بزرگسالان که در اثر عفونت قسمت‌های تحتانی دستگاه ادراری (مجاری ادراری و مثانه) بروز می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سوزش ادرار
- تکرر ادرار بدون دفع ادرار زیاد
- تمایل برای دفع سریع ادرار
- دفع ادرار خونین
- دفع ادرار کدر و ابری
- دفع ادراری که رنگی شبیه به کوکاکولا یا چای دارد (نشانه‌ای از وجود خون در ادرار است)
- دفع ادراری که بوی شدیدی دارد
- درد لگن در زنان خصوصاً در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوان شرمگاهی
- درد مقعدی در مردان
- بیشتر بخوانید: آیا پریود نامنظم خطرناک است؟
از علائم عفونت‌ادراری در بزرگسالان که در اثر عفونت قسمت‌های فوقانی دستگاه ادراری (کلیه‌ها و حالب‌ها) بروز می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد در قسمت فوقانی بدن مثل کمر و پهلوها
- تب و لرز
- حالت تهوع
- استفراغ
- خستگی
- وجود خون در ادرار
گسترش عفونت‌ادراری در این ناحیه از دستگاه تناسلی می‌تواند منجر به فشار خون پایین، کاهش دمای بدن، شوک و مرگ شود. پس حتما پس از مشاهده علائم ذکر شده، برای درمان به موقع آن اقدام کنید.
معمولا علائم عفونت ادراری در نوزادان و کودکان عبارتند از:
- دمای بالای بدن به‌خصوص در ناحیه گردن، کمر یا شکم کودک
- نوزاد یا کودک مدام بی‌قرار است و کم‌اشتها می‌شود
- نوزاد مدام خود را خیس می‌کند
- احساس بوی ناخوشایند هنگام عوض کردن نوزاد
- ممکن است کودک در اثر تکرر ادرار شب دچار شب‌ادراری شود
معمولا افراد مسن، ضعیف یا افرادی که سوند ادراری دارند، در اثر عفونت ادراری با علائم زیر مواجه می‌شوند:
- تغییرات رفتاری مانند احساس آشفتگی
- خیس شدن بی‌اختیار شلوار
- تب و لرز
- احساس سوزش بیش‌ازحد و قرمزی پوست در محل سونداژ
چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟
مطمئنا این ابهام در ذهن شما شکل گرفته که عفونت‌ادراری از چی میاد؟ و چرا در زمان‌های خاصی با آن مواجه می‌شوید؟ اصولا انواع عفونت‌های دستگاه ادراری هنگامی اتفاق می‌افتند که باکتریها از طریق مجرای ادراری وارد دستگاه ادراری شده و در مثانه شروع به تکثیر کنند. اگرچه سیستم ادراری برای جلوگیری از این مهاجمان میکروسکوپی از سلول‌های ایمنی بدن کمک می‌گیرد اما گاهی‌اوقات سد دفاعی بدن با شکست مواجه می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، باکتریها تکثیر و به یک عفونت کامل در دستگاه ادراری تبدیل می‌شوند. اکثریت قریب به اتفاق عفونت‌های دستگاه ادراری ناشی از باکتری اشریشیا کلی (E. coli) است که معمولاً در سیستم گوارش یافت می‌شود. باکتری‌های کلامیدیا و مایکوپلاسما می‌توانند مجرای ادرار را آلوده کنند اما معمولا مثانه را آلوده نمی‌کنند. درباره لیپوساکشن سینه چه می دانید؟
چه عواملی باعث بازگشت عفونت مجاری ادراری در زنان می شود؟
عفونت های ادراری مکرردر زنان ممکن است به دلایل بسیاری اتفاق بیفتد. در اینجا به 4 دلیل اصلی این مشکل می پردازیم:
آناتومی یا ژنتیک
زنان به دلیل آناتومی بدنشان، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌ادراری هستند. مجاری ادرار زنان کوتاه تر از مردان می باشد و در نزدیکی دهانه های واژن و مقعد قرار دارد. این فرم قرار گیری احتمال سرایت باکتری از هر دو قسمت به مجاری ادرار را افزایش میدهد. زمانی که باکتری ها در مجاری ادرار قرار می گیرند، در زمان کوتاهی به مثانه رسیده و ایجاد عفونت می کنند.
علاوه بر این، برخی از زنان سلول هایی دارند که به طور طبیعی بیشتر پذیرای باکتری ها هستند ، به این معنی که احتمال دفع باکتریها با عملکردهای طبیعی بدن این دسته از زنان کمتراست. در مطالعه ای که در سال 2009 بر روی بیش از 1200 زن مبتلا به عفونت‌ادراری و عفونت های مکرر کلیه انجام شد ، محققان به این نتیجه رسیدند که ارتباطی میان تغییر ژنتیکی گیرنده های سلولی و افزایش خطر ابتلا به عفونت مثانه و کلیه وجود دارد.
عادات رفتن به دستشویی
از آنجا که مجاری ادرار شما بسیار کوتاه و نزدیک به واژن و مقعد است، پس از قضای حاجت، حتما باید عمل شستشو و پاک کردن را از جلو به سمت عقب انجام دهید. این امر خطر انتقال هرگونه مدفوع یا باکتری از مقعد به مجاری ادرار را کاهش می دهد. قبل از پوشیدن دوباره لباس زیر در دستشویی، مطمئن شوید که کاملا تمیز و خشک شده اید. مدفوع یا باکتری می تواند بر روی لباس زیر فرود آمده و با حرکت لباس زیر هنگام راه رفتن ، نشستن ، ورزش کردن و … گسترش یابد.
رابطه جنسی
باکتری ها می توانند در طی فعالیت های جنسی، از اندام های تناسلی، انگشتان، زبان یا حتی اسباب بازی های جنسی، به راحتی پخش شوند. فعالیت های جنسی حتی باکتری های واژن یا مقعد شما را به سمت مجاری ادرارخودتان منتقل می کند. به همین دلیل است که پزشکان توصیه می کنند که حتما بعد از اتمام رابطه جنسی ادرار کنید تا باکتری ها از مجاری ادرارتان خارج شوند. رعایت بهداشت مناسب قبل و بعد از فعالیت جنسی نیز بسیار مفید است.
اگر مستعد عفونت های مکرر باشید، دیافراگم های جلوگیری از بارداری ، اسپرم کش ها و کاندوم ها ممکن است خطر ابتلا به عفونت‌ادراری را برای شما افزایش دهند. با این حال، در مورد راه حل ها موجود می توانید با پزشک خود صحبت کنید. برای مثال می توانید برای پیشگیری هر شش ماه یک بار و یا بعد از رابطه جنسی ، آنتی بیوتیک با دوز پایین مصرف کنید.
سایر موارد بهداشتی
داشتن سیستم ایمنی سرکوب شده یا شرایط سلامتی مزمن می تواند شما را در معرض عفونت های مکرر از جمله عفونت مجاری ادرار قرار دهد. دیابت و همچنین برخی بیماری های خود ایمنی ، بیماری های عصبی و سنگ کلیه یا مثانه ، خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می دهد. اگر در هر قسمت از دستگاه ادراری خود مانند مجاری ادرار ، مثانه ، حالب و کلیه عمل جراحی انجام داده اید، جای زخم ها و یا تغییر در آناتومی ممکن است شما را مستعد ابتلا به عفونت کنند.
راه حل مقابله با عفونت های مکرر مجاری ادرار چیست؟
اگر مرتبا به عفونت مجاری ادرار مبتلا می شوید، باید با یک متخصص مجاری ادرار مشورت کنید اما علاوه بر نکاتی که در بالا ذکر شد، می توانید برای کمک به جلوگیری از عفونت‌ادراری مراحل ساده دیگری نیز انجام دهید، مانند:
- نوشیدن مقدار زیادی آب
- پوشیدن لباس زیر نخی
- عدم حبس ادرار
- عدم استفاده از محصولات معطر مانند اسپری ، دوش و پودرهایی که بصورت تخصصی و برای زنان تست و تایید نشده اند
سخن پایانی
شما در این مقاله با عفونت ادرای آشنا شدید. همچنین از علائم و راههای مقابله با آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
عفونت دستگاه ادراری (Urinary Tract Infection: UTI) به‌علت رشد میکروب‌هایی نظیر باکتری و قارچ در دستگاه ادراری ایجاد می‌شود و در موارد نادر، ویروس‌ها نیز در آن نقش دارند. این بیماری می‌تواند هر قسمتی از دستگاه ادراری را درگیر کند. اما اغلب عفونت‌های ادراری، در دستگاه ادراری تحتانی ( مثانه و پیشابراه) دیده‌می‌شوند.
دستگاه ادراری انسان به دو قسمت، دستگاه ادراری فوقانی و دستگاه ادراری تحتانی، تقسیم می‌شود. دستگاه ادراری فوقانی شامل دو عدد کلیه و دو عدد حالب (میزنای) می‌باشد و دستگاه ادراری تحتانی از مثانه و مجرای ادرار (پیشابراه) تشکیل شده‌است.
عامل بیماری هر نوع باکتری که باشد، می‌تواند بوی بدی در ادرار ایجاد کند. معمولا در این بیماران ادرار بدبو همراه با کدر و تیره شدن ادرار است. با مصرف آنتی‌بیوتیک و رفع عفونت بوی بد هم از بین می‌رود.
