هم راستایی دندانها و نحوه صحیح قرارگیری آنها در کنار یکدیگر را اکلوژن میگویند. در طبیعی ترین حالت دندانهای بالایی حدود 2 تا 3 میلی متر دندانهای تحتانی را پوشش میدهند. مال اکلوژن به حالتی اطلاق میشود که دندانها از شکل طبیعی قرارگیری خود، منحرف شوند. ناهنجاریهایی نظیر دیپ بایت، کراس بایت و اپن بایت از این دسته اختلالات میباشند. شما فکر می‌کنید خودتان یا فرزنداتان به یی از این ناهنجاری‌ها مبتلاست؟ در این مقاله تا پایان همراه ما باشید تا با اپن بایت بعنوان یکی مال اکلوژن رایج بیشتر آشنا شوید.
فهرست مطالب:
- علل بروز ناهنجاری اپن بایت
- نشانه‌های ابتلا به اپن بایت
- عوارض و مشکلات ناشی از اپن بایت
- انواع اپن‌بایت
- روش های درمان اپن‌بایت
- مراقبت‌های پس از درمان اپن بایت
- سخن پایانی
- سوالات متداول
علل بروز ناهنجاری اپن بایت
عوامل مهمی که سبب بروز ناهنجاری اپن‌بایت میشود:
- در صورتی که استخوان فک دچار ایراداتی باشد، بین دندانهای بالا و پایین فاصله می‌افتد.
- ژنتیک و ارث از جمله عوامل مهم بروز این مشکل است.
- اگر به طور همزمان در کودکان، دندانهای شیری و دائمی وجود داشته باشد، تا زمانی که دندانهای شیری نیفتند و دندانهای دائمی به طور کامل در نیایند، بین دندانها فاصله خواهد افتاد.
- از دیگر دلایل بروز اپن‌بایت میتوان به عادات بد رفتاری مثل فشار آوردن زبان به پشت دندانها اشاره کرد.
- رویش نامتناسب دندانها نیز می‌تواند دلیل ایجاد اپن‌بایت شود. (درباره‌ی لبخند لثه‌ای چه می‌دانید؟)
نشانه‌های ابتلا به اپن بایت
اپن بایت می تواند با نشانه های زیر همراه باشد:
- اختلالات فکیاز نشانه های بروز اپن بایت می توان به اختلالات فکی از جمله عدم قرار گرفتن صحیح دندان های فک بالا و پایین روی هم و وجود فاصله بین دندان های جلویی فک بالا و پایین اشاره کرد.
- اختلال در گفتار و بلعاز دیگر نشانه های این عارضه که به طور جداگانه یک عارضه نیز محسوب می شود، می توان به اختلالات گفتاری و بلع و جویدن اشاره کرد. افرادی که دچار این عارضه هستند، در تلفظ حروف ژ، ش و س به مشکل برخورده و نمی توانند مثل دیگر افراد این حروف را بیان کنند. (برای مطالعه بیشتر: اورجت چیست؟)
عوارض و مشکلات ناشی از اپن بایت
اپن بایت علاوه بر اینکه زیبایی دندان ها و چهره را تحت تاثیر می دهد، معایب و عوارض بسیاری را به دنبال دارد که در زیر به عوارض اپن بایت اشاره شده است:
- اپن بایت می تواند مشکلاتی را در صحبت کردن و تکلم فرد ایجاد نماید که فرد به حالت نوک زبانی صحبت می کند. این اختلال ممکن است تا سنین بزرگسالی ادامه داشته باشد.
- یکی از مهمترین مشکلات این ناهنجاری، ایجاد ظاهری نامناسب برای صورت می باشد که به شدت اعتماد به نفس فرد را در هنگام لبخند زدن و صحبت کردن کاهش می دهد.
- ناهنجاری اپن بایت در هنگام جویدن غذا مشکلاتی را برای فرد ایجاد خواهد کرد.
- در صورت وجود این ناهنجاری، احتمال سایش و پوسیدگی دندان ها به شدت افزایش می یابد.
- این ناهنجاری با افزایش بیش از اندازه حساسیت دندان ها، غذا خوردن را برای فرد سخت و آزار دهنده می کند.
- اپن بایت در حالت شدید، سردرد های مکرری را به دنبال خواهد داشت. (شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد: سیر تا پیاز دندان اضافی)
انواع اپن‌بایت
اپن‌بایت از لحاظ محل بروز مشکل به 3 دسته تقسیم میشود:
- اپن‌بایت دندانهای قدامی
- اپن‌بایت دندانهای خلفی
- اپن‌بایت ناقص
اپن‌بایت از نظر منشا بروز مشکل به 2 دسته تقسیم میشود:
- اپن‌بایت اسکلتی: مربوط به استخوان و فک است.
- اپن‌بایت دندانی: در این حالت فک و استخوان‌ها در حالت طبیعی قرار دارند و مشکل از دندانها می‌باشد.
اپن بایت دندانی
خصوصیات صورت این بیماران معمولاً طبیعی است. تنها مشکلات دندانی در آنها دیده میشود که می‌تواند ناشی از مکیدن شست یا موقعیت و عملکرد زبان باشد.
در صورت مکیدن انگشت شست، تنگی فک بالا به همراه بیرون‌زدگی دندانهای بالا و داخل رفتن دندانهای فک پایین نیز در بیمار مشهود است.
و در صورت اشکال در موقعیت زبان و یا عادت‌های زبانی فاصله بین دندانهای ثنایا فک بالا و پایین و بیرون‌زدگی دندانهای فک بالا در بیمار مشهود است.
اپن بایت دندانی عموماً محدود به دندانهای پیشین ثنایا است. همان‌طور که گفته شد به چهار دندان میانی فک بالا و پایین ثنایا گفته میشود. (درباره ی ساختمان دندان چه می دانید؟)
اپن بایت اسکلتی
خصوصیات صورت این بیماران معمولاً طبیعی نیست و ویژگی‌های شامل صورت کشیده، عدم تطابق و قرار گرفتن لب‌ها به‌طور کامل بر روی یکدیگر، افزایش ارتفاع قدامی و کاهش ارتفاع خلفی صورت است.
این بیماران ممکن است رابطه اکلوژنی کلاس ۲ همراه با رشد ناکافی فک پایین داشته باشند. به‌هم‌ریختگی دندانها، تنگی فک بالا به همراه کراس بایت در نواحی باکال، محدود بودن تماس دندانها به دندانهای مولر هنگام بستن دهان و افزایش حجم لثه در نواحی قدامی به علت تنفس دهانی از دیگر مشکلاتی است که ممکن است دیده شود.
اپن بایت دندانهای قدامی
در حالت نرمال دندانهای قدامی فک بالا در حدود ۲ الی ۳ میلی‌متر از دندانهای فک پایین را ازنظر عمودی می‌پوشانند. در اپن بایت قدامی (جلویی) (Anterior open bite) دندانهای جلو در فک بالا و پایین بر روی یکدیگر قرار نمی‌گیرند. هنگام بستن دهان دندانهای بالا قادر به پوشاندن دندانهای پایین نیستند.
در حالت خفیف، تنها قسمت انتهایی تاج دندانها با یکدیگر تماس دارند. اما در حالت شدید، تنها دندانهای مولار (آسیاب) با یکدیگر در تماس‌اند و مشکل اصلی به‌طور عمده مربوط به بعد عمودی اسکلت فک‌ها است. (این محتوای مفید را هم دنبال کنید: “جراحی لثه” چرا و چگونه؟)
روش های درمان اپن‌بایت
برای حل این مشکل درمان های مختلفی در دسترس است. متخصصین دندانپزشکی بر اساس فاکتورهایی مثل سن افرد و یا نوع دندان های آنها (شیری یا دائمی) راهکارهایی برای درمان اپن بایت ارائه خواهند داد. به طور کلی 3 روش زیر راه حل هایی برای درمان این مشکل هستند:
- اصلاح رفتار و تغییر عادت
- استفاده از ابزارهای متحرک و ثابت ارتودنسی
- عمل جراحی
اگر متوجه شدید فرزند شما اپن بایت دارد او را به نزد یک دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی ببرید. در وهله اول دندانپزشکان با صحبت کردن مستقیم با کودکان آن ها را ترغیب به تغییر عادت و رفتار میکنند. چنانچه کودکان به توصیه های دندانپزشک عمل کردند و مکیدن انگشت و یا وسایل دیگر را ترک کردند، مشکل آن ها به مرور زمان حل خواهد شد.
چنانچه دندان های دائمی کودکان در آمده باشد ولی به طور کامل توسعه نیافته باشند، باز هم میتوان با مدیریت شرایط و تغییر عادات و رفتار کودک، مشکل او را حل کرد.
اما اگر دندان های دائمی به طور کامل رشد کرده باشند و هنوز اپن بایت درمان نشده باشد، افراد نیازمند درمان ارتودنسی خواهند بود. ارتودنتیست به کمک ابزار مخصوص ارتودنسی تلاش خواهد کرد تا مشکل ایجاد شده را حل کند.
برای افرادی که دندان های دائمی آن ها کاملاً رشد کرده است، اغلب ترکیبی از بریس و اصلاح رفتار پیشنهاد می شود. در موارد شدید ممکن است عمل جراحی فک به منظور جابجایی فک فوقانی همراه با کام دهان صورت بگیرد. در این روش از پیچ و اسکرو استفاده میشود. (بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: هر آنچه درباره ارتودنسی دیمون باید بدانید)
سایر روش‌های درمانی شامل استفاده از دستگاهی برای محدود کردن توانایی زبان در وارد کرد فشار بر روی دندان های جلویی است.
اصلاح اپن بایت با لمینت
اصلاح اپن بایت با لمینت بیشتر جنبه زیبایی دارد. در واقع مشکل بیمار از نظر ساختاری هنوز برطرف نشده است. بنابراین مشکلات ناشی از اپن بایت مانند درد گردن و فک همچنان به قوت خود باقی خواهد بود. اما از نظر زیبایی تا حد زیادی لبخند بهبود می‌یابد. در این روش دندان اندکی تراشیده میشود و پوسته ونیر (لمینت) بر روی سطح جلوی دندان چسبانده میشود. مهمترین مزیت این روش، فوری بودن آن است.
جراحی فک
جراحی فک یکی از روش های درمانی اپن بایت بوده و در صورتی که رشد استخوان های فک تکمیل شده باشد، انجام می گیرد. از آنجایی که با رشد استخوان های فک دیگر نمی توان برای قرارگیری صحیح فک و دندان ها در جایگاه خود از ارتودنسی و ابزار آلات استفاده کرد، جراح به منظور جای اندازی صحیح فک از جراحی فک استفاده کرده و با دوام بیشتر به سلامت و زیبایی دندان ها و فک کمک می کند. در این روش، جراح فک بالایی را در موقعیت اصلی و صحیح خود قرار داده و با استفاده از پیچ و پلاک های مخصوص به ثبات فک در جایگاه اصلی خود کمک می کند.
مراقبت‌های پس از درمان اپن بایت
چه در حین درمان و چه بعد از درمان‌های ارتودنسی حتماً باید موارد بهداشتی دهان و دندان را بیش‌ازپیش رعایت کنید تا از پوسیدگی دندانها جلوگیری شود.
بهتر است موارد زیر را حتماً در برنامه بهداشتی دهان و دندان خود قرار دهید.
- کشیدن نخ دندان و مسواک زدن دو بار در روز
- استفاده از دهان‌شویه آنتی باکتریال
- پرهیز از خوردن مواد غذایی سفت و چسبنده در حین درمان
درنهایت نیز پس از مرتب و ردیف شدن دندانها برای نگه‌داشتن آنها در موقعیت جدید بایستی از پلاک نگهدارنده (ریتینر) استفاده کنید. (جهت آگاهی: هر آنچه درباره کامپوزیت دندان باید بدانید)
هزینه درمان اپن بایت
همواره یکی از دغدغه های درمانی افراد در رابطه با عوارض مختلف بدن از جمله فک، دهان و دندان ها، هزینه درمان بوده که گاهی موجب به تعویق انداختن درمان و بروز آسیب های جبران ناپذیر و جدی تر می شود. هزینه درمان اپن بایت نیز مانند سایر عوارض طبق فاکتورهایی محاسبه می شود. مهم ترین فاکتور، روش درمانی بوده که نقش اساسی در تعیین هزینه درمان دارد.
در صورتی که روش درمانی با استفاده از تجهیزات و ابزار آلات دندانپزشکی از جمله هدگیر، گگ دهانی و … باشد، فرد علاوه بر دستمزد دندانپزشک باید هزینه این ابزار را بپردازد. اگر ارتودنسی انجام گیرد، با توجه به نوع ارتودنسی (ثابت و متحرک)، جنس سیم های ارتودنسی، تعداد جلسات مراجعه به کلینیک ارتودنسی و …. هزینه درمان محاسبه می شود. در پایان اگر جراحی فک انجام شود، نیز هزینه با توجه به ابزار و تجهیزات استفاده شده، دستمزد جراح فک، داروهای تجویز شده و … محاسبه خواهد شد. البته ناگفته نماند بیمه های مختلف نیز با توجه به تعرفه شرکت خود و قرارداد با کلینیک مربوطه بخشی از هزینه درمان را تقبل خواهند کرد.
سخن پایانی
در این محتوا درباره اپن بایت و انواع آن سخن گفتیم. به یاد داشته باشید که در صورتی که رشد استخوان در بزرگسالان متوقف شده باشد و مشکل اپن بایت به حدی شدید باشد که با انجام ارتودنسی درمان نشود، باید از روش سخت تر و مطمئن تری استفاده کرد. جراحی راه حلی قطعی برای درمان این مشکل است. جراحی اصلاحی فک، موقعیت فک را تغییر می دهد و با ایجاد موقعیتی جدید که کاملا همسان با دندان ها است، اپن بایت درمان می شود. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
این عارضه موجب ایجاد عوارض و ناهنجاری های مختلف در دهان و فک شده و به همین دلیل بهتر است در سنین کودکی و بلافاصله بعد از تشخیص آن درمان انجام بگیرد. درمان این عارضه حائز اهمیت بوده و بسیار لازم و ضروری است، چرا که می تواند موجب بدتر شدن وضعیت دندان ها و فک، مشکلات لثه، پوسیدگی دندان، اختلالات ظاهری و … شود.
در سنین بزرگسالی که دندان های دائمی به طور کامل رشد پیدا کرده اند، ارتودنسی به تنهایی نمی تواند به درمان این ناهنجاری کمک کرده که در این صورت جراحی مورد استفاده قرار می گیرد. جراحی به شکل مطمئن این مشکل را درمان می کند، اما به شدت سخت و دارای دوره نقاهت طولانی می باشد. جراحی فک با تغییر موقعیت فک، اپن بایت را درمان می کند.
بهترین سن درمان این عارضه سنین هفت تا دوازده سالگی کودک و قبل از تکمیل و اتمام رشد استخوان های فک و کام می باشد. در این سن دندانپزشک بدون جراحی و خیلی راحت تر می تواند به بهبود و درمان وضعیت کودک بپردازد.
