هر فردی که بیش از 20 دندان شیری یا بیش از 32 دندان دائمی داشته باشد، دندانهای مازاد او بر این اعداد، اضافی محسوب میشود. دندان اضافی می‌تواند در هر بخشی از دهان ایجاد شوند اما غالباً این دندانها دندانهای قدامی در فک بالا هستند. این عارضه معمولاً به شکل دندان عقل نهفته نیز به نظر میرسد. آیا شما نیز دندان اضافی دارید؟ از این دندانها و درمانشان چه می‌دانید؟
در این مقاله با ما همراه باشید تا همه چیز را در مورد دندان اضافی به شما بگوییم.
علت ایجاد
محققان هنوز دلیل خاصی برای رشد دندانهای اضافی در دهان نیافته‌اند. هر چند نشانه‌هایی از نقش عوامل ژنتیکی در پدید آمدن این دندانها وجود دارد. دندان اضافی همچنین به دلیل بدشکلی‌های دهان مانند شکاف کام و لب شکری نیز به وجود می‌آیند. برخی از بیماری‌های مانند سندرم دانلوس، الر و سندرم گاردنر نیز ممکن است باعث رشد دندانهای اضافی در دهان شوند. مردم غالباً قبل از رشد کامل دندانهای شیری کودک متوجه وجود دندان اضافی در دهان نمی‌شوند. این دندانها در مراحل اولیه رشد به وجود می‌آیند. درباره روکش دندان شیری کودکان بیشتر بدانید. در این فاز یک دندان اشکی شکل دو دندان را شکل می‌دهد که یکی از آنها اضافی و غیرضروری است.
دندان اضافی در کجای دهان به وجود می‌آید؟
تقریباً تمام (حدود 95%) دندانهای اضافی در فک بالایی رشد می‌کنند. این دندانهای غالباً بین دو دندان جلویی بالا به وجود می‌آیند. این دندانهای اضافی ممکن است پشت دندان عقل نیز شکل بگیرند. نکته قابل توجه این که دندانهای اضافی همیشه در فک رشد نمی‌کنند.
با این که بیشتر دندانهای اضافی در فک شکل می‌گیرند، اما نمونه‌هایی از رشد دندان اضافی در لثه، برجستگی‌های فک بالا، کام نرم، سینوس بالایی، شکاف اسفنوماگزیلاری، حفره بینی و بین اوربیت (مدار) و مغز نیز مشاهده شده است. بیرون‌زدگی این دندانهای اضافی متفاوت بوده و به میزان جایی که دندان اضافی برای رشد دارد بستگی دارد.درباره پالپوتومی (عصب کشی دندان شیری) چیست؟ بیشتر بدانید.
مشکلات دندان اضافی چیست؟
• مشکلات زیبایی و عملکردی: بیرون زدن دندان اضافی در دندان های جلویی زیبایی فرد را به خطر می اندازد و جلوه خوبی برای ببیننده ندارد. اما در اصل مشکلات بالینی برای فرد به وجود می آورد که با کشیدن دندان بر طرف می شود.
• بهم ریختگی و شلوغی دندان ها: با رویش دندان اضافی ممکن است دندان های مجاور کامل رشد نکنند و بهم ریختگی و نامرتبی دندان ها را در پی داشته باشد. در صورت عدم رسیدگی به موقع، در آینده برای رفع این مشکل باید ارتودنسی انجام دهید.
• ایجاد کیست یا تومور: رویش دندان اضافی را باید جدی بگیرید.در صورت عدم درمان، ممکن است از بوجود آمدن ایجاد کیست یا تومور در لثه ها اذیت شوید.
• کج شدن و عدم بیرون زدن دندان های نرمال: گاهی با رویش دندان های اضافی به دیگر دندان ها فشار وارد میشود. این اتفاق موجب کج شدگی آن ها می شود که در این صورت غذا خوردن را سخت تر می کند. در برخی موارد نیز ممکن است رویش آنها موجب شود تا با دندان های عادی جوش بخورد که در نهایت سبب تجزیه و پوسیدگی قرار بگیرند.
درمان
نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که شما هیچ گاه جلوی رویش و بیرون زدگی دندان اضافی را نمی توانید بگیرید. بلکه می توانید دندان اضافی را همراستا با دندان های مجاور دیگر مد نظر قرار بگیرید. اما درمان اصلی آن تنها کشیدن دندان اضافی است.
اگر دندان اضافی برای دندان های دیگر مضرر باشد و به آن ها آسیب برساند باید حتما درمان را انجام دهید، اما اگر هیچ گونه مشکلی برای دندان های مجاور ایجاد نکند بهتر است آن را نکشید زیرا عوارض کشیدن دندان به مراتب دردناک تر است، از جمله این عوارض بریدن یا قطع شدن رگهای خونی و عصبی، بیرون زدن نامناسب دندانها، آنکیلوز، شکستگی توبروزیته ماگزیلاری و در خطر قرار گرفتن سینوس ماگزیلاری و فضای بالی فکی (pterygomaxillary ) می باشد.
با توجه به موقعیت دندان های اضافی گاهی برای کشیدن آن ها نیاز به جراحی وجود دارد که در این صورت با بی حسی یا بی هوشی این کار صورت می گیرد.
میزان شیوع دندان اضافه
برای کل جمعیت شیوع دندان اضافی 0.15 تا 3.9 درصد برآورد میشود. میزان شیوع آن برای مزیودنس (دندان اضافی جلوی دهان) معمولاً بین 0.15 تا 1.9 درصد می‌باشد که بسته به نژاد متفاوت است. مزیودنس دو فک بالا شایع‌تر است (82 درصد موارد مزیودنس به فک بالا مربوط میشود). این نوع دندان ممکن است به صورت تکی یا چند تایی دیده شود. یک سوم افرادی که مزیودنس دارند، دندان اضافی دیگری نیز دارند. تنها حدود 25 درصد مزیودنس ها در نهایت از لثه کامل بیرون میزنند.مقاله عصب کشی دندان با لیزر چیست؟ مطالعه کنید.
کمک گرفتن از ارتودنسی
در مواردی که به نظر میرسد دندانهای جلویی فضای کافی برای بیرون زدن دارند اما ظرف شش ماه تا یک سال اثری از فرایند بیرون زدن در آنها دیده نمیشود، ممکن است دندانپزشک تصمیم بگیرد به بیرون زدن دندانها کمک نماید.
معمولا برای این منظور بافتی که روی دندان گیر کرده برش میخورد (جراحی ساده سرپایی). سپس نوعی وسیله ارتودنسی (براکت) به آن وصل میشود تا دندان را به بیرون هدایت نماید.
در شرایطی که دندان مزیودنس وجود داشته باشد (خواه بیرون زده باشد یا نه)، تا حدی ناهمراستایی عمومی در دندانها مانند کجی و بهم فشردگی دندانها و جا به جایی خط تقارن لبخند اتفاق می افتد. با کمک درمان ارتودنسی میتوانید این مشکلات را اصلاح نمایید.
این امکان وجود دارد که علیرغم این که دندان مزیودنس در جای خود باقی مانده است، دندانهای دائمی اصلی نیز به شکل مناسبی بیرون بزنند.
در این موارد ممکن است تصمیم دندانپزشک بر نکشیدن دندان باشد بلکه تنها بر روند حرکت دندانها نظارت کند.
سخن پایانی
در این مقاله در مورد دندان اضافی و پیامدها و مشکلات حاصل از آن خواندیم. کشیدن آنها لزوما بهترین راه حل برای کنار آمدن با این عارضه نیست. این تشخیص با دندانپزشک است. بهتر است کودکانمان را از سن 7 سالگی برای بررسی نزد متخصص ارتودنسی ببریم. در این صورت بر مسیر رشد دیگر دندانها نظارت میشود و از کج شدن آنها جلوگیری میشود.
