ایا سونوگرافی بارداری خارج از رحم را نشان می دهد

آیا می‌دانید چند درصد امکان بارداری بدون دخول وجود دارد؟ بارداری یک دوره بسیار پیچیده دارد. در کل این فرایند باید در نهایت اسپرم و تخمک با هم برخورد کرده و لقاح پیدا کنند تا یک فرد بتواند باردار شود. حال دراین‌بین اتفاقات بسیار زیادی می‌افتد و برای این که شانس تماس اسپرم و تخمک با هم افزایش یابد، باید یک سری سلسله‌مراتب طی شود.به‌صورت معمول در یک رابطه جنسی دخول صورت می‌گیرد و مایع منی به‌صورت کامل به داخل واژن ریخته شده تا بیشترین نزدیکی را با رحم زن داشته باشد. این حالت ایده‌آل بارداری است که در مقاربت واژینال انجام می‌شود و در آن با نزدیک‌تر شدن و ریخته شدن آب منی به واژن و دهانه آن، امکان بارداری وجود دارد.اما سوال مهمی که برای بسیاری از افراد به وجود می‌آید این است که آیا امکان بارداری بدون دخول هم وجود دارد؟ آیا ممکن است بدون نزدیکی واژینال و ریخته شدن مایع منی به داخل واژن، یک زن باردار شود؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به این سوالات به‌صورت کامل پاسخ دهیم.اگر می‌خواهید در مورد این موضوع بیشتر بدانید یا نگرانی‌های خاصی در این رابطه دارید، بهتر است با دکتر زنان مشورت کنید در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصصین زنان و زایمان آشنا شوید، با آنها به صورت آنلاین و تلفنی مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت مشاوره حضوری اقدام کنید.

---

فهرست مطالب

• بخش اول:آیا احتمال بارداری بدون دخول هست؟
• بخش دوم:بارداری خارج از رحم چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟
• بخش سوم:مقدار بتا در حاملگی خارج رحمی
• بخش چهارم:انواع بارداری خارج از رحم
• بخش پنجم:اسپرم ضعیف و بارداری خارج از رحم

---

آیا احتمال بارداری بدون دخول هست؟

اگر برای این پرسش که آیا بدون دخول امکان بارداری هست یا خیر یک پاسخ مستقیم داشته‌باشیم، پاسخ بله است. در واقعیت حتی این امکان وجود دارد که حتی بدون نزدیکی واژینال و ریخته شدن مایع منی به‌صورت مستقیم در واژن، فردی باردار شود و در واقعیت احتمال بارداری بدون سکس کامل صفر نیست.این اتفاق به دلیل ماهیت دوران بارداری اتفاق‌می‌افتد و در نتیجه امکان بارداری بدون دخول در بسیاری از افراد وجود دارد. افراد می‌توانند بدون داشتن رابطه جنسی مستقیم باردار شوند. هرگونه فعالیتی که اسپرم را به ناحیه واژن وارد کند، بارداری را بدون دخول ممکن می‌کند.برای درک چگونگی این اتفاق بهتر است نحوه بارداری را در نظر بگیریم. این فرایند معمولا بسیار ساده است. برای اینکه حاملگی اتفاق بیفتد، یک اسپرم از انزال مرد باید یک تخمک را در داخل لوله‌های فالوپ زن ملاقات کند. سپس این تخمک لقاح‌یافته حرکت می‌کند تا به پوشش داخلی برسد و در آنجا کاشته‌شود.درست است که در رابطه جنسی که با دخول همراه است، میلیون‌ها اسپرم به داخل واژن ریخته‌شده تا به سمت رحم بروند، اما تنها یک شانس برای لقاح وجود دارد. در نتیجه شاید امکان بارداری بدون سکس کامل کم باشد، اما این احتمال وجود دارد.

آیا برای باردار شدن، دخول کامل لازم است؟

خیر برای بارداری به دخول لازم نیاز نیست. درست است که با دخول کامل شانس بارداری بسیار بالاتر است، بااین‌حال اما امکان بارداری بدون دخول نیز بسیار بالاست. برای بارداری شروط دیگری لازم است که اگر این موارد وجود داشته‌باشد، احتمال بارداری بدون دخول کامل نیز وجود دارد.اول از همه زمان رسیدن اسپرم به تخمک است. این بازه زمانی باید در زمان آزاد شدن تخمک باشد که تنها یکبار در ماه و آن هم تقریبا ۱۴ روز قبل از دوره قاعدگی بعدی اتفاق‌می‌افتد. در نتیجه نزدیکی باید در این بازه باشد و باید در زمان آزادشدن تخمک، اسپرم‌هایی توانمند و سالم بتوانند خود را به تخمک آزادشده برسانند.

از آنجایی که در زمان تخمک‌گذاری مخاط دهانه رحم زن فعال‌شده و نازک می‌شود و حالتی شبیه سفیده تخم‌مرغ دارد، این مایع لزج و شناور در سرتاسر کانال واژن پخش می‌شود. این مایع درست مانند مایعی است که در کانال واژن زن در زمان ارگاسم در رابطه جنسی آزاد می‌شود. وجود این مایع در دهانه واژن فعالیت و حرکت راحت‌تر اسپرم‌ها را امکان‌پذیر می‌کند.در نتیجه حتی بدون دخول کامل، درصورتی‌که به دنبال هرگونه فعالیت جنسی کمی از این مایع منی مرد روی دهانه واژن بریزد، این مایع اطراف واژن حرکت اسپرم‌ها را به سمت تخمک سریع‌تر و راحت‌تر کرده و در نتیجه احتمال بارداری بدون دخول را بالا می‌برند.نکته مهم دیگر این که حتی در پیشاب (که مایع منی قبل از نزول کامل مرد است) هم اسپرم به میزان قابل‌توجهی وجود دارد. مطالعه‌ای اثبات کرده‌است که ۱۶.۷ درصد از مردان در پیشاب خود دارای اسپرم فعال بالایی هستند. در نتیجه حتی احتمال بارداری با پیشاب بدون دخول نیز وجود دارد. در پاسخ به سوال بسیاری از افراد که می‌پرسند آیا با پیشاب بدون دخول احتمال بارداری هست یا خیر نیز باید گفت این احتمال هرچند کم، اما وجود دارد.

روش های بارداری بدون دخول

درصورتی‌که اسپرم با واژن تماس پیدا کند احتمال دارد که باردار شوید. شرایط بارداری بدون دخول شامل موارد زیر است:

• اگر مایع منی همسرتان هنگام انزال در تماس خیلی نزدیک با واژنتان قرار بگیرد.
• اگر آلت تناسلی همسرتان در حالت نعوظ با ناحیه تناسلی شما (واژن یا فرج) تماس پیدا کند.
• اگر انگشت یا جسمی که در تماس با اسپرم بوده را درون واژن قرار دهید.

ریسک باردارشدن از این طریق خیلی کم است؛ زیرا اسپرم تنها برای مدت کوتاهی می‌تواند در خارج از بدن زندگی کند.

بااین‌حال، اگر قصد باردارشدن ندارید، باید بدانید که امکان باردارشدن از این طریق وجود دارد و پیشگیری‌های لازم را انجام دهید.علاوه بر این موقعیت‌ها، بیرون آوردن آلت تناسلی از واژن قبل از انزال نیز ممکن است شما را در معرض خطر بارداری قرار دهد. این روش معمولاً با عنوان «روش بیرون‌کشیدن» شناخته‌می‌شود.در این شرایط حتی اگر در حین دخول انزال وجود نداشته‌باشد، مایع قبل از انزال (پیش آب) ممکن است همچنان حاوی سلول‌های اسپرم باشد که ممکن است برای لقاح تخمک و باردارشدن کافی باشند.

توهم بارداری بدون دخول

توهم بارداری، وضعیتی است که بسیاری از زنان آن را تجربه می‌کنند. این توهم ممکن است بعد از هر گونه رابطه جنسی (چه همراه با دخول چه بدون دخول) سراغ فرد بیاید.توهم بارداری می‌تواند ناشی از ضربات روحی، عدم تعادل شیمیایی هورمون‌ها و برخی از بیماری‌های دیگر باشد. عوامل روان‌شناختی‌ای که در این توهم دخیل‌اند عبارت‌اند از میل شدید به بارداری یا تفسیر نادرست علائمی که بدن تجربه می‌کند.در توهم بارداری یا بارداری کاذب ممکن است علائم فیزیکی‌ای همچون افزایش وزن و تهوع صبحگاهی، بدن را فریب دهند تا بدن باور کند که لقاح رخ‌داده است. اما در این شرایط با وجود احساس بارداری، جنینی وجود ندارد.

احتمال بارداری بدون دخول از روی لباس

گروهی از محققان روی پدیده بارداری بدون دخول مطالعه کردند تا دلیل آن را بفهمند. در این بررسی که روی ۷۸۷۰ زن باردار صورت گرفت، محققین دریافتند که ۰.۸ درصد از زنان (در مجموع ۴۵ نفر) بدون داشتن رابطه جنسی واژینال باردار شده‌بودند.اما احتمال بارداری بدون دخول از روی لباس وجود ندارد. زمانی که لباس پوشیده‌اید اسپرم نمی‌تواند از لباس عبور کند، به همین خاطر احتمال باردارشدن با این روش صفر است. علاوه بر این، اسپرم‌هایی که در معرض هوا قرار می‌گیرند توانایی خود را برای حرکت‌کردن از دست می‌دهند و فقط چند ساعت یا کمتر می‌توانند زنده بمانند.

علائم بارداری بدون دخول چیست؟

حال که رابطه بدون دخول و احتمال بارداری را بررسی کردیم، بهتر است علائم بارداری بدون رابطه داخلی را هم بررسی کنیم. علائم بارداری بدون دخول نیز درست مانند نشانه‌های بارداری با دخول آلت مردانه به واژن است. اولین نشانه قطع‌شدن قاعدگی و پریود نشدن است. به تعویق افتادن ۱ تا ۲ هفته‌ای از پریودی می‌تواند از علائم اولیه بارداری بدون دخول باشد.

معمولا نشانه‌های پریودی در افراد مشاهده می‌شود. از جمله نشانه‌ها و علائم بارداری بدون دخول شامل موارد زیر است:

• درد شدید سینه و سفت‌و‌سنگین‌شدن آنها
• احساس سنگین‌شدن و خستگی و کسالت بسیار شدید
• بدن درد و بی‌حالی، سردرد
• حالت تهوع شدید که یا با استفراغ همراه است یا نیست
• سرگیجه‌های شدید
• بی‌اشتهاشدن و تمایل کم به غذاخوردن
• حساس‌شدن به بوها و غیره

در مواردی نیز ممکن است علائم کمتر رایجی مانند یبوست شدید، نفخ شکمی، معده درد و حس طعم فلز در دهان مشاهده شود.

بارداری خارج از رحم چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟

سازوکار بارداری به این‌صورت است که با یک تخمک لقاح یافته در رحم مادر شروع می‌شود. اگر بارداری در حالت نرمال باشد، تخمک لقاح‌یافته به دیواره‌ رحم متصل می‌شود. اما در بارداری خارج رحمی (ectopic pregnancy) تخمک جایی خارج از حفره‌ رحم لانه‌گزینی و رشد خواهد کرد‌.در بیشتر مواقع بارداری خارج رحمی در لوله فالوپ رخ می‌دهد. لوله‌ فالوپ راه ارتباطی بین تخمدان و رحم است و تخمک در آن حرکت می‌کند‌. این نوع از بارداری خارج رحمی، بارداری لوله‌ای (tubal pregnancy) نیز نامیده می‌شود. گاهی هم بارداری خارج رحمی در سایر نقاط بدن مانند تخمدان، حفره‌ شکمی یا بخش پایینی رحم یا گردن رحم رخ می‌دهد.این نوع از بارداری به صورت طبیعی پیش نمی‌رود. در این نوع از حاملگی، تخمک لقاح یافته دوام نمی‌آورد و بافت تشکیل شده اگر بدون درمان رها شود، ممکن است باعث بروز خون‌ریزی‌های مرگبار شود.

تشخیص بارداری خارج رحمی

معاینه لگن برای تشخیص نواحی درد، تحریک پذیری و یا وجود توده در لوله فالوپ و تخمدان کمک می‌کند. توجه کنید که پزشک با معاینه قادر به تشخیص بارداری خارج رحمی نیست. برای این کار نیاز به آزمایش خون و سونوگرافی وجود دارد.

• آزمایش حاملگی 

برای تایید حاملگی آزمایش خون آزمایش BhcG یا همان گنادوتروپین جفتی انسان (human chorionic gonadotropin (HCG)) تجویز می‌شود‌. این هورمون در دوران بارداری در خون افزایش پیدا می‌کند.آزمایش خون ممکن است تا زمانی که سونوگرافی خارج رحمی را تایید کند، هر چندین روز یکبار تکرار شود‌. معمولاً ۵ تا ۶ هفته بعد از لقاح سونوگرافی انجام می‌شود

• سونوگرافی

سونوگرافی از طریق واژن یا سونوگرافی ترانس واژینال (transvaginal ultrasound) به پزشک اجازه می‌دهد که مکان دقیق بارداری را مشاهده کند. برای انجام این نوع از سونوگرافی یک وسیله‌ی چوب‌دستی مانند داخل واژن قرار می‌گیرد.این وسیله از امواج صوتی برای تولید تصاویر دقیقی از رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ استفاده کرده و بعد تصاویر را به یک مانیتور می‌فرستد.در سونوگرافی شکمی، پروب روی شکم فرد حرکت داده می‌شود. از این روش برای تایید بارداری و یا ارزیابی خونریزی داخلی استفاده می‌شود.

• دیگر آزمایش‌های خون

یک آزمایش خون کامل، برای بررسی کم‌خونی و یا دیگر علائم از دست دادن خون گرفته می‌شود. اگر بارداری خارج رحمی فرد تایید شده باشد، لازم است که نوع گروه خونی فرد هم مشخص شود، چرا گاهی در این شرایط فرد نیاز به پیوند خون خواهد داشت.

مقدار بتا در حاملگی خارج رحمی

اولین قدم برای تشخیص بارداری خارج از رحم معاینه و بررسی پزشک است. قدم بعدی انجام تست بتا در حاملگی خارج رحمی است، ممکن است در برخی موارد پزشک در حین معاینه متوجه توده سفتی در لگن فرد شود و به بارداری خارج از رحم مشکوک شود، در این صورت آزمایش بتا در حاملگی خارج رحمی و سونوگرافی از شکم را تجویز می کند. اما بهترین راه برای تشخیص بارداری خارج از رحم انجام سونوگرافی واژینال است. در این روش پزشک پروب سونوگرافی را درون واژن فرو می برد تا تصاویر درون لگن را روی مانیتور مشاهده کند. این نوع سونوگرافی می تواند تمام کیسه بارداری را چه در خارج از رحم چه درون رحم بخوبی نشان دهد، اما اغلب این تشخیص قطعی نیست.

علاوه بر کیسه بارداری محتوی جنین، می توان تمام توده بارداری را در هرجایی که باشد، اطراف لوله های فالوپ یا جاهای دیگر براحتی مشاهد کرد، اما نمی توان بطور قطع گفت که این توده مربوط به بارداری خارج از رحم است. با استفاده از سونوگرافی می توان خالی بودن فضای رحم را نیز بطور کامل مشاهده کرد، که این نشانه ای از بارداری خارج از رحم است.معمولاً برای تشخیص بارداری خارج از رحم در آزمایش خون میزان هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (beta HCG) اندازه گیری می شود. زیرا میزان بتا در حاملگی خارج رحمی در طی بارداری افرایش پیدا می کند و میزان غیرطبیعی آن می تواند نشانه بارداری خارج از رحم باشد، در موارد نادر برای تشخیص قطعی بارداری خارج از رحم به عنوان آخرین روش نیاز به انجام لاپاراسکوپی نیز وجود دارد. در این روش برش کوچکی روی شکم ایجاد می کنند و لوله باریک و دارای دوربین را وارد شکم می کنند تا بتوانند تمام جزییات شکم و لگن را مشاهده کنند و مکان اصلی بارداری خارج از رحم را بیابند. 

در حالت عادی بعد از تشخیص بارداری عدد بتا در طی هر 48 ساعت دو برابر می شود ولی بتا در حاملگی خارج رحمی معمولا به این شکل افزایش پیدا نمی کند. اما به یاد داشته باشید که مقدار بتا در حاملگی خارج رحمی عاول تعیین کننده در تشخیص این عارضه نیست و مهم ترین نکته مشاهده شدن و یا لمس شدن ساک بارداری در حایی غیر از حفره رحم است.

انواع بارداری خارج از رحم

انواع حاملگی‌های خارج رحمی بسته به محل وقوع، عبارتند از:

• بارداری لوله‌ای: شایع‌ترین نوع حاملگی خارج رحمی که لانه‌گزینی جنین در لوله‌های فالوپ و به‌خصوص در قسمت آمپول لوله رخ می‌دهد.
• بارداری تخمدانی: در این شرایط، تخمک لقاح‌یافته در همان حالت چسبیده به تخمدان شروع به رشد می‌کند.
• بارداری هتروتوپیک: نادرترین نوع حاملگی خارج رحمی که در آن بارداری دوقلو رخ می‌دهد؛ اما یک قل درون رحم و قل دیگر خارج از رحم تشکیل می‌شود.
• بارداری شکمی: در صورتی رخ می‌دهد که لقاح و تشکیل جنین درون حفره شکمی رخ دهد.
• بارداری دهانه رحم: گاهی تشکیل جنین و لانه‌گزینی آن به جای داخل رحم، در نزدیکی دهانه رحم اتفاق می‌افتد که نوعی بارداری خارج رحمی محسوب می‌شود.
• بارداری در محل برش سزارین: در برخی بانوان ممکن است تشکیل و رشد جنین در محل برش سزارین قبلی رخ دهد که این مورد نیز یکی دیگر از انواع حاملگی‌های خارج رحم محسوب می‌شود.

اسپرم ضعیف و بارداری خارج از رحم

ضعف نطفه مرد ربطی به حاملگی خارج از رحم ندارد همیشه حاملگی خارج از رحم بر اثر مشکلات موجود در زن بروز می کند نظیر عفونت لگن، چسبندگی لوله ها، وجود فیبرم یا کیست بزرگ تخمدان… چون ده درصد از حاملگی های خارج از رحم تکرار شدنی است لذا شستن لوله های رحم در روزهای 12-10 قاعدگی می تواند تا حدودی از تکرار حاملگی خارج از رحم بکاهد و اگر برای بار دوم تکرار شود آن وقت باید IVF یا لقاح مصنوعی انجام داد.

مورفولوژی چگونه ارزیابی می‌شود؟

با استفاده از میکروسکوپ ارزیابی مورفولوژی اسپرم انجام می‌شود و به این صورت، میزان اسپرم غیر طبیعی تخمین زده می‌شود. لازم است که بدانیم همه مردان اسپرم غیرطبیعی تولید می‌کنند و حداقل نیمی ‌از اسپرم‌ها در یک نمونه مایع منی به طور غیر طبیعی می‌باشند. مورفولوژی اسپرم با استفاده از دو معیار ارزیابی می‌شود. معیار اول، معیار کروگر است که بسیار سختگیرانه اسپرم را ارزیابی می‌کنند و حتی نامنظمی‌های جزئی را غیرعادی می‌داند. معیار دوم، معیارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) است که ملایم‌تر است و به اندازه ناهنجاری اسپرم طبقه بندی نمی‌شود. در بعضی موارد، بر اساس شکل اسپرم، پزشک تصمیم می‌گیرد که آیا یک زوج برای انجام باروری آزمایشگاهی مناسب هستند یا نه؟

اسپرم شکل طبیعی چیست؟

مشخصات اسپرم نرمال عبارت است: اسپرم نرمال دارای سر صاف و بیضی شکل است که 5-6 میکرومتر طول و 2.5-3.5 میکرومتر عرض دارد (کمتر از اندازه یک نقطه سوزن) و دارای کلاهکی کاملاً مشخص به نام آکروزوم، که 40 تا 70 درصد از سر اسپرم را می‌پوشاند. ناهنجاری قابل مشاهده در سر، گردن یا دم دیده نمی‌شود.

سوالات متداول

سخن پایانی

اکثر افرادی که بارداری خارج از رحم دارند بارداری طبیعی را تجربه می‌کنند. اگر هر دو لوله فالوپ یا حتی یکی از آنها سالم باشند، تخمک بطور طبیعی بارور می‌شود. اما، اگر از قبل مشکل باروری دارید، این مشکل می‌تواند بر باروری‌ شما در آینده تاثیر بگذارد و خطر بروز حاملگی خارج از رحم در آینده را بالا ببرد. این قضیه در صورتی صدق می‌کند که این مشکل باروری قبلا باعث ابتلا به حاملگی خارج از رحم شده باشد.جراحی ممکن است لوله‌های فالوپ را زخم کند و این امر احتمال بروز بارداری خارج از رحم در آینده را افزایش می‌دهد. در صورتی که لازم است یک یا هر دو لوله فالوپ برداشته شوند، با پزشک‌ در خصوص درمان‌های موثر برای باروری صحبت کنید. یکی از این درمان‌ها لقاح مصنوعی (آی وی اف) است که در آن تخمک بارور شده را در رحم قرار می‌دهند.

سقط جنین هر زمانی که روی دهد می‌تواند آسیب‌های مخربی وارد کند. می‌توانید از پزشک‌ خود بخواهید که اگر در این حوزه گروه‌های حمایتی وجود دارند که بعد از سقط حمایت بیشتری ارائه ‌دهند ،به شما معرفی کنند. بعد از سقط جنین، با استراحت، مصرف غذاهای سالم و در صورت امکان ورزش از خود مراقبت کنید. به خود زمان دهید تا با این موضوع کنار بیایید.بخاطر داشته باشید که بسیاری از زنان پس از سقط جنین بارداری های طبیعی داشته و بچه‌های سالم به دنیا آورده‌اند. هرگاه آمادگی پیدا کردید، درمورد روش‌هایی که می‌توانید مطمئن باشید بارداری بعدی‌ طبیعی خواهد بود با پزشک خود مشورت کنید.