انواع سردرد و علت آن
بیش از ۳۰۰ نوع سردرد وجود دارد، اما فقط ۱۰% آن‌ها علت مشخصی دارند. سردردها معمولاً در اثر عواملی از قبیل فشار، خستگی، حذف وعده‌های غذایی، مشکلات ماهیچه‌ای در گردن، عفونت، آلرژی و عوارض جانبی دارو ایجاد می‌شوند. فرد ممکن است علائمی داشته باشد که مطابقت با بیش از یک نوع سردرد داشته باشد؛ بنابراین، تشخیص دقیق نوع سردردی که فرد تجربه می‌کند، برای یافتن درمان مناسب و تسکین آن بسیار مهم است.علائمی که در زمان بروز سردرد ظاهر می‌شوند به پزشک کمک می‌کند تا علت و ریشه مشکل را تشخیص دهد. خوشبختانه بیشتر سردردها نتیجه بیماری یا یک مشکل جدی نیستند. البته در مواردی نیز سردرد ممکن است ریشه مغزی و نخاعی داشته و درمان آن مستلزم مداخلات و مراقبت‌های پزشکی باشد. سردردها به طور کلی به دو دسته طبقه‌بندی می‌شوند.
فهرست مطالب
- بخش اول:انواع سردرد و علت آن
- بخش دوم:انواع سردرد بر اساس محل درد
- بخش سوم:انواع سردرد بر اساس علائم
- بخش چهارم:سردرد پریودی چیست؟
- بخش پنجم:سردردهای ورزشی
- بخش ششم:علت سردرد بعد از ورزش بدنسازی
- بخش هفتم:برای درمان سردرد چه بخوریم؟
- بخش هشتم:دلایل سردرد بعد از غذا چیست
سردردهای اولیه
این نوع سردرد به دلیل حساسیت بیش از حد اعصاب به محرک‌ها ایجاد میشود. سردرد اولیه نشانه بیماری زمینه‌ای نیست. تغییر فعالیت شیمیایی در اعصاب و رگ‌های مغز یا عضلات سر و گردن می‌تواند در بروز سردردهای اولیه نقش داشته باشد. در تحقیقات علمی مشخص شده است که برخی افراد به دلیل داشتن ژن‌های خاصی در سلول‌های خود بیشتر دچار سردردهای اولیه می‌شوند. از سردردهای اولیه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- میگرن
- سردرد تنشی
- سردردهای مزمن روزانه
- سردرد بر اثر ورزش
سردردهای ثانویه
سردردهای ثانویه از یک بیماری زمینه‌ای منشا گرفته‌اند و برطرف شدن سردرد مستلزم درمان بیماری زمینه‌ای است. مهمترین علت این سردردها شامل موارد زیر است:
- سینوزیت حاد
- پارگی‌های شریانی (به خصوص در مهره‌ها)
- لخته خون در مغز
- آنوریسم مغزی
- تومور مغزی
- مسمومیت با مونوکسید کربن
- ابتلا به کرونا ویروس و یا آنفولانزا
- کم‌آبی بدن
- مشکلات دندانی
- عفونت گوش (گوش میانی)
- فشار خون بالا
- مننژیت
سردرد مزمن
طبق تعریف، سردردهای مزمن به سردردهایی گفته میشود که ۱۵ روز یا بیشتر در ماه و حداقل به مدت بیش از سه ماه تداوم داشته باشند. سردردهای مزمن روزانه ممکن است کوتاه مدت و یا طولانی مدت باشند. از این نوع سردردها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- میگرن مزمن
- سردرد مزمن تنشی
سردرد ضربان‌دار
احساس ضربان در ناحیه درد از علائمی است که با بعضی از سردردها همراه است. هنگامی‌که دچار سردرد می‌شوید، خون به ناحیه آسیب‌دیده سرازیر میشود تا مشکل برطرف گردد. این حجم از خون باعث گشاد شدن رگ‌های خونی شده و دردهای ضربان‌دار را پدید می‌آورد. دردهای ضربان‌دار مانند ریتم نبض هستند و معمولاً گذرا بوده و پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شوند.
در بعضی موارد نورالژی پس سری می‌تواند منجر به درد پشت چشم نیز شود؛ اما گاهی سردرد ضربان‌دار در بالای سر بروز می‌کند. این نوع سردرد ضربان‌دار معمولاً از نوع میگرنی است. درد ضربان‌دار در چنین شرایطی ممکن است با تهوع، استفراغ و افزایش حساسیت به نور و صدا نیز همراه گردد.
میگرن و میگرن چشمی
سردردهای میگرنی معمولاً متوسط و گاهی شدید هستند که به صورت ضربان‌دار در یک طرف سر احساس می‌شوند. گاهی افزون بر سردرد علائم دیگری مثل حالت تهوع و استفراغ و افزایش حساسیت به نور یا صدا نیز در میگرن بروز می‌کند. یکی از شاخه‌های میگرن، میگرن چشمی است. برخی افراد به‌طور مکرر و چند بار در هفته دچار میگرن می‌شوند اما برخی دیگر فقط گاهی در طول سال این نوع سردردها را تجربه می‌کنند.
تصور میشود که رخ دادن سردردهای میگرنی نتیجه تغییرات شیمیایی گذرا در اعصاب و رگ‌های مغزی است. حدود نیمی از افرادی که میگرن را تجربه می‌کنند، سابقه خانوادگی این نوع سردرد را دارند به‌طوری‌که یکی از بستگان درجه یک آنان به این اختلال مبتلا هستند که نشان می‌دهد ژنتیک نقشی اساسی در ابتلا به میگرن دارد. سردرد میگرن در زنان، سه برابر شایع‌تر از مردان است.میگرن از نوع مزمن آن معمولا در افرادی رخ می‌دهد که سابقه میگرن اپیزودیک دارند. میگرن مزمن معمولا با الگوی زیر تکرار میشود:
- یک طرف یا هر دو طرف سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد
- احساس ضربان و نبض در ناحیه درد احساس میشود
- باعث درد متوسط تا شدید میشود
برخی از علائم میگرن عبارت است از:
- حالت تهوع، استفراغ یا هر دو
- حساسیت به نور و صدا
سردرد تنشی
سردردهای تنشی یا عصبی از شایع‌ترین نوع سردردها بوده که غالباً به دلیل استرس روزانه و گرفتگی عضلانی ایجاد می‌شوند. این نوع سردردها معمولاً باعث تهوع، استفراغ یا حساسیت به نور نمی‌شوند و تا حدی خفیف بوده و حالت ضربان‌دار ندارند. سردرد عصبی به‌صورت یک درد مداوم است که هر دو طرف سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.اعتقاد بر این است که چندین عامل ژنتیکی و محیطی در بروز سردردهای تنشی دخیل هستند. انقباضات عضلانی در سر و گردن عامل اصلی ایجاد سردرد عصبی به شمار می‌رود؛ اما در برخی افراد رویدادهای استرس‌زا و روزهای پرتنش عامل اصلی سردرد تنشی است. علائم سردرد عصبی عبارت است از:
- شروع این سردرد آهسته است
- سردرد در هر دو طرف سر احساس میشود
- درد ممکن است قسمت پشت سر یا گردن را نیز درگیر کند
- درد معمولاً خفیف تا متوسط است
علائم سردرد تنشی ممکن است به سایر مشکلات سلامتی شبیه باشد. ازاین‌رو، همیشه برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید.
سردرد خوشه‌ای
سردردهای خوشه‌ای حملات دردناکی هستند که اغلب در یک طرف سر و در اطراف چشم رخ می‌دهند. این سردردها معمولاً در مردان شایع‌تر است. سردرد خوشه‌ای به سرعت و بدون هشدار و علائم قبلی شروع شده و گاهی بسیار شدید است و به صورت درد تیز و نافذ در یک طرف سر احساس میشود. درد اغلب در اطراف چشم، شقیقه و صورت احساس شده و معمولاً هر حمله با الگوی مشخصی تکرار میشود. به فرد مبتلا در طول حمله احساس بی‌قراری و آشفتگی دست می‌دهد. احتمال بروز علائم زیر همراه با سردردهای خوشه‌ای وجود دارد:
- قرمز و اشک‌آلود شدن چشم
- افتادگی و تورم پلک
- کوچک‌تر شدن مردمک یک چشم نسبت به چشم دیگر
- تعریق صورت
- احتقان یا آبریزش بینی
حملات خوشه‌ای معمولاً بین ۱۵ دقیقه تا ۳ ساعت طول می‌کشد.
سردرد سینوسی
زمانی که سینوس‌های سر و صورت بر اثر عفونت باکتریایی و یا ویروسی ملتهب شوند فشار و درد در بخش‌های مختلف صورت ازجمله در پشت چشم‌ها و گونه‌ها احساس میشود. سرماخوردگی، بیماری‌های ویروسی مثل کرونا و پولیپ بینی و همچنین آلرژی خطر ابتلا به عفونت سینوسی و سردرد را افزایش می‌دهند. این درد زمانی که سر خود را به طور ناگهانی حرکت می‌دهید و یا در زمان خم شدن بدتر میشود. بسته به محل سینوس عفونی، یک درد مبهم و طولانی در پشت چشم یا در ناحیه پیشانی احساس میشود. علاوه بر درد صورت و پیشانی، سردرد سینوسی با علائم دیگری نیز همراه است، ازجمله:
- تب خفیف
- گرفتگی و احتقان بینی
- ترشحات مخاطی غلیظ از بینی و پشت حلق
- احساس کیپ شدن گوش
- صورت متورم و پف‌کرده
اگر احتقان بینی ندارید، احتمالاً سردرد شما از نوع سینوسی نیست و شاید به دلیل میگرن یا سردرد تنشی رخ داده است.
سردرد آلرژیک
سردرد آلرژیک زمانی بروز می‌کند که علائم آلرژی تبدیل به محرک سردرد شوند. گاهی آلرژی باعث افزایش ترشحات در سینوس‌ها شده و درنتیجه ملتهب شدن سینوس‌ها تبدیل به محرک سردرد میشود. چندین حفره سینوسی در گونه‌ها و پیشانی قرار گرفته است که گاهی بر اثر رینیت آلرژیک یا تب یونجه ملتهب می‌شوند و علائمی مثل آبریزش بینی، احتقان بینی و گاهی نیز سردرد بروز می‌کند. رینیت آلرژیک فصلی اغلب توسط گرده درختان و علف‌ها ایجاد شده و علائم آن از خفیف تا شدید متغیر است، ازجمله:
- درد و فشار در ناحیه صورت و پیشانی
- احساس دندان‌درد در فک بالا
- بدتر شدن درد در هنگام خم شدن
- گرفتگی بینی و مشکل در تنفس
سردرد کرونا
یکی از علائم کرونا، سردرد است که می‌تواند بسیار شدید و غیرقابل تحمل باشد. سردرد کرونا تقریبا متفاوت از سردردهای دیگر است و معمولا بهبود آن دو تا سه روز طول می‌کشد. سردرد کرونا مانند سایر سردردها حالت فروکشی ندارند و به تدریج شدت آن‌ها کم نمی‌شود. این نوع سردرد ممکن است با خستگی، تهوع و بی‌اشتهایی همراه باشد. این نوع سردرد، مانند سردرد میگرنی گاهی همراه با ضربان است و معمولا در دوطرف سر حس میشود. سردرد کرونا معمولا به انواع مسکن‌ها مقاوم است. افرادی که به میگرن مبتلا هستند بدر هنگام ابتلا به کرونا اغلب سردرد با شدت بیشتری را تجربه می‌کنند.
انواع سردرد بر اساس محل درد
- سردرد سمت چپ سر
دلایل مختلفی در بروز سردرد سمت چپ دخیل هستند و شناخت علت‌ها و محرک‌ها به فرد کمک می‌کند تا درد را مدیریت کند. دلایلی همچون میگرن و سردردهای خوشه‌ای در بسیاری از موارد عامل سردردهای سمت چپ هستند. البته در موارد نادری سردرد سمت چپ می‌تواند به علت تومور مغزی، سکته مغزی و یا عفونت باشد.اگر عامل سردرد سمت چپ میگرن باشد دردهای متوسط تا شدید (گاهی ضربان‌دار) در سمت چپ احساس خواهد شد. این نوع درد معمولاً از اطراف چشم و شقیقه شروع میشود و سپس تمام سر را در برمی‌گیرد. برخی از علائم سردرد میگرنی که از سمت چپ شروع میشود به صورت زیر است:
- تغییرات بینایی
- تهوع و استفراغ
- سرگیجه
- حساسیت شدید به صدا، نور، لمس یا بو
- سردرد سمت راست
بعضی از افراد سردرد را فقط در سمت راست سر خود تجربه می‌کنند. دلایل زیادی ازجمله مصرف دارو، آلرژی، میگرن و مشکلات عصبی باعث این نوع سردرد می‌شوند. ملتهب شدن شریان‌های سر و گردن یکی از علل بروز سردردهای سمت راست است. در این حالت سردرد با درد عضلانی، خستگی، درد فک و شقیقه نیز همراه میشود. افزون بر موارد ذکرشده، مصرف خودسرانه داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن، آسپیرین و ایبوپروفن (OTC) عامل مهمی در بروز سردرد سمت راست به حساب می‌آید.
- سردرد پیشانی
سردردی که معمولاً در جلوی سر و پیشانی احساس می‌کنیم ناشی از تنش عصبی، خستگی چشم یا مشکلات سینوسی است. البته سردردهای خوشه‌ای نیز می‌توانند عامل سردرد پیشانی شوند اما چون سردرد خوشه‌ای شیوع پایینی دارد نمی‌تواند عامل اصلی بروز سردردهای پیشانی در نظر گرفت.سردرد در قسمت جلوی سر غالباً منشأ مغزی ندارد و به همین دلیل خود سردرد پیشانی به تنهایی یک بیماری محسوب نمی‌شود. اگر عامل سردرد پیشانی، مشکلات تنشی باشد معمولاً درد ۳۰ دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد اما گاهی بسته به محرک و عامل زمینه‌ای می‌تواند برای چندین روز متوالی نیز ادامه پیدا کند. خستگی چشم، بینایی اصلاح نشده و آستیگماتیسم نیز از عوامل بعدی ایجاد سردردهای پیشانی هستند. خیره شده به صفحه موبایل و مانیتور به مدت طولانی اصلی‌ترین عامل خستگی و خشکی چشم به شمار می‌آیند.
- سردرد پشت سر
علت درد پشت سر چیست؟ این درد ممکن است به دلیل میگرن، مشکلات گردن، ستون فقرات یا ارگونومی بدن باشد. بسیاری از این سردردها را می‌توان با اصلاح شیوه زندگی و نیز استفاده از درمان‌های رایج سردرد تسکین داد یا از بروز آن‌ها پیشگیری کرد. سردردهای پشت سر دلایل مختلفی دارند و معمولاً با علائم دیگری که تجربه میشود می‌توان منشا سردرد را تشخیص داد. این درد، ناحیه سر و گردن و گاهی شانه‌ها را درگیر کرده و به صورت درد پشت سر احساس میشود.
- سردرد بالای سر
سردرد بالای سر می‌تواند به حالت ضربان‌دار یا فشار باشد. علائم درد بالای سر به شرح زیر است:
- درد، ثابت یا ضربان‌دار
- احساس فشار و سنگینی در بالای سر
- گردن درد
- درد فک
- حساسیت به نور یا صدا
البته همه افراد این علائم را تجربه نمی‌کنند بلکه صرفاً ممکن است بخشی از علائم بیان‌شده ظاهر شود. سردرد بالای سر می‌تواند خاصیت انتشار داشته باشد و به نواحی دیگر سر و گردن مانند پشت سر نیز سرایت کند. از دلایل مهم بروز چنین سردردهایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم‌خوابی
- دندان‌قروچه
- استفاده خودسرانه از مسکن‌ها
- مصرف زیاد کافئین
- ارگونومی ضعیف بدن
- ضربه و جراحت سر
- انقباض عروق خونی در ناحیه سر و گردن
- سردرد وسط سر
این نوع از سردردها در وسط سر ایجاد می‌شوند، درد آن‌ها ضربان‌دار نیست. علت سردرد وسط سر ممکن است به دلیل عوامل محیطی از قبیل کم‌خوابی، استرس، آلودگی‌های صوتی یا صداهای پیوسته و مداوم یا سایر عوامل محرک‌زا باشد.
انواع سردرد بر اساس علائم
سردرد و سرگیجه
دلایل مختلفی برای بروز همزمان سردرد و سرگیجه وجود دارد که یکی از آن‌ها سردردهای میگرنی است. در بعضی شرایط و بیشتر در افراد مبتلا به میگرن ممکن است گوش داخلی تحت تأثیر قرار گرفته و حس تعادل فرد دستخوش تغییر شود. در کل می‌توان گفت که سرگیجه یکی از علائم رایج میگرن است و در حدود ۵۰ درصد مواقع ممکن است میگرن با سرگیجه و احساس سبکی سر همراه شود.
یکی دیگر از دلایل احتمالی سردرد و سرگیجه افت قند خون است که به آن هیپوگلیسمی نیز می‌گویند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که گرسنگی طولانی مدت و به‌خصوص نخوردن صبحانه و ناشتا رفتن به مدرسه و یا محل کار منجر به سردرد و سرگیجه شود. مصرف منظم وعده‌های غذایی و گاهی خوردن میان وعده‌های کم حجم و مقوی می‌تواند از بروز چنین مشکلی جلوگیری کند. از دلایل دیگری که منجر به بروز همزمان سردرد و سرگیجه می‌شوند می‌توان به ضربه به سر و عارضه BPPV اشاره کرد.
سردرد و حالت تهوع
میگرن از دلایل شایع احساس همزمان سردرد و حالت تهوع است. بر اساس یک مطالعه پزشکی در سال ۲۰۱۵، ۱ نفر از هر ۷ نفر در ایالات متحده به صورت سالانه حداقل یکبار سردردهای میگرنی را تجربه می‌کند. سردرد میگرنی متوسط یا شدید است و درد آن اغلب به صورت ضربان‌دار و در یک طرف سر بروز می‌کند. سایر علت‌های شایع سردرد و تهوع عبارتند از:
- آنفولانزا
- سرماخوردگی
- کم‌آبی بدن
- بارداری
- حساسیت غذایی
- مصرف بیش از حد کافئین
سردرد و درد گردن
گردن و سر ارتباط نزدیکی با هم دارند، بنابراین جای تعجب نیست که درد گردن بتواند باعث سردرد گردد. در زندگی روزمره عوامل زیادی نظیر رانندگی، استفاده طولانی از تلفن همراه و نحوه خوابیدن می‌توانند باعث گردن درد و متعاقب آن ایجاد سردرد شوند. سردرد گردنی یا سرویکوژنیک شایع‌ترین درد ارجاعی گردن به سر است. در این عارضه منشا درد در گردن قرار دارد اما درد را در سر خود احساس می‌کنید.
سردرد گردنی در نتیجه گرفتگی اعصاب گردن رخ می‌دهد اما آرتریت و رگ به رگ شدن گردن نیز می‌تواند منجر به سردرد گردنی شود. این سردرد اغلب در یک طرف سر احساس میشود و درد معمولاً از پایین جمجمه شروع شده و از یک طرف سر به سمت بالا حرکت می‌کند. در چنین شرایطی احتمال سفت و خشک شدن عضلات گردن دور از انتظار نیست به‌طوری‌که وقتی گردن خود را به اطراف می‌چرخانید، احساس ناراحتی خواهید کرد.
سردرد در زنان
سردردهای ناشی از تغییرات هورمونی در بسیاری از زنان شایع است. با توجه اطلاعات انجمن میگرن ایالات متحده، در بیش از نیمی از زنان مبتلا به سردردهای میگرنی، ارتباط مشخصی بین شروع سردرد و زمان قاعدگی وجود دارد. سردرد به احتمال زیاد ۲ روز منتهی به پریود تا ۳ روز اول هر پریود فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کاهش سطح استروژن در فرایند قاعدگی و پریود از تغییراتی است که به سردرد منتهی میشود. در افراد مبتلا به میگرن حملات میگرنی معمولاً در زمان پریود شدیدتر از سایر روزهای ماه است. البته پریود تنها محرک سردردهای هورمونی در زنان نیست چراکه عوامل دیگری نیز در بروز سردردهای زنان دخیل هستند از جمله:
- مصرف قرص‌های ترکیبی ضدبارداری
- یائسگی: سردردها معمولاً با نزدیک شدن به یائسگی بدتر می‌شوند زیرا چرخه طبیعی هورمون‌های بدن مختل میشود
- بارداری: سردرد ممکن است در چند هفته اول بارداری بدتر شود اما پس‌ازآن سردردها رو به بهبودی می‌روند و در بیشتر موارد به طور کامل متوقف می‌شوند
بهترین درمان سردرد
یافتن بهترین درمان برای سردرد بستگی به نوع سردرد دارد. برای مثال در سردرد میگرنی می‌توان با هدف تسکین علائم و جلوگیری از حملات درد اقدامات موثری انجام داد که شامل موارد زیر است:
- استراحت در یک اتاق ساکت و تاریک
- قرار دادن کمپرس سرد یا گرم روی سر و گردن
- ماساژ سردرد
- استفاده از مسکن‌هایی نظیر ایبوپروفن، استامینوفن و آسپیرین
در خصوص سردردهای تنشی که بیشتر از مشکلات و مسائل روزمره منشا می‌گیرند، اصلاح سبک زندگی مثل کاهش استرس‌های روزانه، گردش در طبیعت و تغذیه مناسب می‌تواند در کم شدن شدت و دفعات سردرد موثر باشد.
تغذیه و سردرد
بعضی از انواع سردردها با تغذیه و رژیم غذایی در ارتباط هستند. برای مثال زمانی که فاصله بین دو وعده غذایی طولانی شود و یا زمانی که به اندازه کافی غذا نمی‌خورید به احتمال زیاد سردردهای گرسنگی را تجربه خواهید کرد. در انواع دیگری از سردردها غذاهای خاصی به عنوان محرک سردرد عمل می‌کنند.
چه غذاهایی باعث سردرد میشود؟ برای مثال، افرادی که به میگرن مبتلا هستند با مصرف برخی غذاها و خوراکی‌ها مانند شکلات، پنیر کهنه، ماهی دودی، مواد نگهدارنده غذایی و شیرین‌کننده‌های مصنوعی سردرد آنان تشدید میشود. عوامل زیر در بروز سردردهای مرتبط با تغذیه نقش دارند:
- گرسنگی زیاد و وعده‌های غذایی نامنظم: در زمان گرسنگی، مغز گلوکز کافی برای تولید انرژی در اختیار ندارد و این موضوع باعث اختلالات عصبی و سردرد خواهد شد
- کم‌آبی بدن: یکی از شایع‌ترین دلایل سردردهای روانه کم بودن آب بدن است
- پیروی از رژیم‌های غذایی مختلف: رژیم‌های غذایی با هدف لاغری کوتاه مدت می‌توانند باعث بروز سردرد شوند
- مصرف زیاد کافئین: مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین‌دار از جمله قهوه و یا نوشابه‌های انرژی‌زا از دلایل دیگر سردرد محسوب میشود
| علت سردرد | درمان سردرد |
| سردرد میگرنی | برای درمان این سردرد استراحت، کاهش نور، سکوت و مسکن‌های قوی مورد استفاده قرار می‌گیرند. |
| سردرد جنسی | برای درمان این سردرد باید به دکتر مراجعه کنید. ممکن است ناشی از خونریزی مغزی باشد. |
| سردرد بارداری | در دوران بارداری علامت خطر است و باید به دکتر زنان مراجعه کرد. می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مسمومیت حاملگی باشد. |
| سردرد بعد از زایمان | از داروهایی مانند استامینوفن، ناپروکسن، آسپرین و داروهای ضدتهوع استفاده میشود. |
| سردرد دهیدراتاسیون (کم آبی) | درمان فوری سردرد شدید در خانه: آب و مایعات بخورید. |
سردرد پریودی چیست؟
چرخه قاعدگی در زنان برای آماده‌سازی بدن جهت بارداری دائما در حال افزایش و کاهش هورمون‌های زنانه است. این چرخه به‌طور طبیعی 25 تا 30 روز طول می‌کشد که درواقع از روز اول شروع پریود فعلی تا روز اول قاعدگی بعدی ادامه خواهد داشت.
این بالا و پایین شدن سطح هورمون‌های بدن می‌تواند باعث بروز سردرد پریودی در زنان شود که از آن با نام میگرن قاعدگی هم یاد می‌کنند. هورمون‌های تاثیرگذار بر شدت و شیوع سردرد در دوران قاعدگی، استروژن و پروژسترون هستند که مسئولیت تنظیم چرخه عادت ماهانه را برعهده دارند.
علت سردرد پریودی
مهمترین دلایل سردرد در دوران قاعدگی شامل موارد زیر است:
1. تغییرات هورمونی
اصلی‌ترین علت بروز میگرن قاعدگی نوسانات هورمونی همچون استروژن و پروژسترون در طول چرخه پریودی است. انتقال پیام در نقاط مختلف بدن به کمک استروژن انجام میشود. با افزایش این هورمون در اواخر چرخه قاعدگی تخمک‌ها آزاد می‌شوند.
افزایش پروژسترون باعث قرار گرفتن تخمک درون رحم خوا هد شد. پس از اتمام آزادسازی تخمک و تخمک‌گذاری سطح این دو هورمون افت شدیدی پیدا می‌کند. این نوسانات هورمونی باعث بروز سردرد در عادت ماهانه خواهد شد.
2. سروتونین
سروتونین هورمون شادی و تنظیم‌کننده احساسات، خلق‌وخو و سایر رفتارهای ما محسوب میشود. همچنین به‌عنوان انتقال‌دهنده عصبی و منقبض‌کننده عروق عمل خواهد کرد. کاهش سطح استروژن باعث میشود تا ترشح هورمون سروتونین در مغز کاهش پیدا کند و عروق خونی منقبض شوند که نتیجه آن چیزی جزء سردرد پریودی نیست.
سایر عوامل کمک کننده به سردرد پریودی عبارتند از:
- استرس
- رژیم غذایی نامناسب
- تغییرات برنامه خواب
- تنش‌های عصبی
- کم‌خونی
سردردهای ورزشی
سردردهایی که بعد از ورزش و فعالیت بدنی شدید مانند دویدن، وزنه برداری، دوچرخه سواری یا شنا سراغ‌مان می‌آیند، چند نوع مختلف دارند. معمولا این سردرد بعد از ورزش به دلیل افزایش گردش خون در اطراف سر و پوست سر، گشاد شدن عروق خونی (بزرگ شدن) هستند.
سردردهای ورزشی اولیه
این نوع سردردها در حین یا بلافاصله پس از فعالیت بدنی رخ می‌دهند و معمولاً خود به خود برطرف می‌شوند. این نوع سردرد بعد از ورزش، معمولاً به یک مشکل فیزیکی مهم و خاص مرتبط نیستند. این سردردها اغلب با داروهای بدون نسخه قابل کنترل یا پیشگیری هستند.
سردردهای ورزشی ثانویه
نوعی دیگر از سردردهای ورزشی دلایل جدی‌تری دارند. این سردردها از یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری قلبی ناشی می‌شوند. البته باید بدانید که تعداد افراد مبتلا به چنین مشکلی محدود است. اگر دچار سردرد شدید می‌شوید، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید و مورد معاینه قرار بگیرید تا خیال‌تان راحت شود
علت سردرد بعد از ورزش بدنسازی
همان‌طور که گفتیم، سردرد بعد از ورزش بدنسازی، یک اتفاق ناخوشایند است و ممکن است تا به حال برای‌تان رخ داده باشد. اکنون از دلایل و روش درمان آن خواهیم گفت.
بدن‌تان کم آب است
اگر در بدنسازی آب کافی مصرف نکنید و مایعات از دست رفته را جبران نکنید، دچار کم آبی بدن خواهید شد. کم آب شدن بدن خودش به تنهایی دلیلی برای سردرد است. شما حین بدنسازی و ورزش عرق می‌ریزید و اگر حواس‌تان به نوشیدنی‌ها نباشد، ممکن است بدن‌تان کم آب شود. سردرد اغلب اولین علامت کم آبی بدن است. سایر علائم کم آبی خفیف عبارتند از:
- سرگیجه
- یبوست
- کاهش خروجی ادرار
- افزایش حس تشنگی
- خشکی پوست و دهان
- خستگی و ضعف، حتی غش کردن
خیلی اوقات فقط با نوشیدن چند لیوان آب سردرد برطرف میشود. این موضوع نشان از این است که چقدر بدن‌تان در انتظار آب بوده. نکته مهم این است که کم آبی را جدی بگیرید، نه فقط برای برطرف کردن سردرد؛ بلکه به این خاطر که کم‌آب شدن بدن خطرناک است. تشنگی بیش از حد یک وضعیت اورژانسی است.
قند خون‌تان پایین است
قند خون پایین که هیپوگلیسمی نیز نامیده میشود، می تواند باعث سردرد بعد از ورزش و بدنسازی شود. قند خون به گلوکز اشاره دارد که یکی از منابع اصلی انرژی بدن شما است. اگر قبل از ورزش به اندازه کافی غذا نخورید، ممکن است بدن شما گلوکز بسوزاند و منجر به هیپوگلیسمی شود. سردرد یکی از علائم اصلی هیپوگلیسمی است. علائم دیگر آن عبارتند از:
- احساس گرسنگی شدید
- لرزش بدن
- تاری دید
- سرگیجه
- تعریق
به مدت طولانی در آفتاب مانده‌اید
قرار گرفتن در معرض نور خورشید و بودن در هوای گرم می‌تواند باعث سردرد در بسیاری از افراد شود، حتی زمانی که ورزش نمی‌کنند. اگر به مدت طولانی زیر آفتاب باشید و ورزش کنید، احتمال کم آب شدن بدن‌تان بالا می‌رود که هر دوی این‌ها عامل سردرد هستند.برای این مورد سعی کنید در روزهای تابستان و ساعات خیلی گرم روز، بیرون ورزش نکنید. با کمترین سردرد به داخل خانه برگردید و آب بنوشید. گرفتن دوش ولرم نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
برای درمان سردرد چه بخوریم؟
کوآنزیم (Q)
کوآنزیم کیو یک آنتی اکسیدان است که نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن دارد. این آنزیم هم در بدن ساخته شده و هم از طریق غذایی جذب بدن میشود. مواد غذایی همچون گوشت قرمز، ماهی، جگر، کلم بروکلی و سبزیجاتی مثل جعفری غنی از کوآنزیم کیو هستند. تعدادی از تحقیقات علمی نشان داده‌اند که بعضی از افراد مبتلا به سردرد، دچار کمبود کوآنزیم Q هستند. در این افراد با مصرف کوآنزیم کیو می‌توان سردرد را درمان کرد.
دلایل سردرد بعد از غذا چیست
این نوع سردرد معمولا در پشت چشم و شقیقه احساس می شود. عمده دلیل بروز آن، ضعف در معده، سوء هاضمه و ضعف سیستم گوارش است. با این حال در این قسمت از مقاله دلایل مهمی که سبب می شود تا شما دچار سردرد بعد از غذا شوید را برای شما شرح داده ایم.
- مصرف بیش از حد قند و شکر
یکی از مواد مضری که در بسیاری از مواد غذایی نظیر سس ها و خوراکی های شیرین دیده می شود، قند و شکر مصنوعی است. این ماده مشکلات بسیاری را برای گوارش انسان ایجاد می کند. علاوه بر این، ثابت شده است که قند و شکر مصنوعی می تواند باعث ایجاد سردرد بعد از غذا شود. علت این اتفاق ایجاد هیپوگلیسمی است. در هیپوگلیسمی فرد دچار احساس سرگیجه شدید، سردرد، ضعف و تعرق شدید می شود.
- مصرف بیش از حد نمک
غذاهای شور و پرنمک مثل غذاهای یخ زده، نمک سود شده، فست فودها و غذاهای فرآوری شده، همگی می توانند در بروز سردرد پس از غذا تاثیر داشته باشند. طبق تحقیقاتی که در انگلیس انجام شده است، افرادی که میزان نمک بیشتری در طول روز مصرف می کنند، بیشتر دچار سردرد بعد از غذا خوردن می شوند. در ادامه تحقیقات مشخص د که با کاهش میزان نمک مصرفی در طول روز، سردرد این افراد کاهش می یابد.افزایش سدیم در خون، سبب می شود تا رگ ها برای جذب بیشتر خون، انبساط یابند. افزایش حجم خون در رگ ها، سبب تحریک مغز و سردرد خواهد شد.
- مصرف مواد غذایی محرک میگرن
گاهی اوقات افراد غذاهایی مصرف می کنند که محرک میگرن هستند. به طور کلی غذاهایی که دارای تیرامین باشند. تیرامین بیشتر در غذاهای پروتئینی یافت می شود. این ماده فشار خون را افزایش می دهد و باعث تحریک سردرد میگرنی می شود.
- اختلال مفصل گیجگاهی و فکی
گاهی اوقات افراد با جویدن دچار درد فک می شوند. این مشکل مدتی بعد از شروع غذا خوردن نمایان می شود. اگر شما هم از جمله افرادی هستید که دچار این مشکل می شوید، حتما دچار اختلال مفصل گیجگاهی و فکی شده اید. از جمله عواملی که می تواند سبب بروز این اختلال شود،
- یخ زدگی مغز
این اتفاق زمانی رخ می دهد که شما یک غذای بسیار سرد مانند بستنی، یخ و از این قبیل خوراکی ها مصرف کنید. در این صورت احساس می کنید که مغز و صورت شما یخ زده است. این اتفاق، عارضه گانگلیون اسفنوپالاتین یا سردرد منجمد، سردرد بستنی و مغز یخ زده نام دارد. بر اثر این عارضه، وقتی یک چیز سرد با سقف دهان برخورد می کند، رگ های خونی به سرعت و در جا، انتقال خون به مغز را به شدت کم می کنند. این موضوع سبب سردرد بعد از غذا خوردن می شود.
- اورای میگرن و سردرد بعد از غذا خوردن
یکی از مشکلاتی که افراد با سابقه میگرن دچار آن می شوند، اورای میگرن است. در این بیماری، فرد به دلیل درد شدید میگرن دچار شکم آشوبی و درد معده می شود. میگرن می تواند نواحی مختلف بدن را دچار تاثیر کند. گاهی سردرد میگرنی با تاثیر بر بخش گوارش مغز آغاز می شود. در این شرایط، فرد تصور می کند دچار سردرد بعد از غذا خوردن شده است. در صورتی که میگرن او بخش گوارش مغز را تحت تاثیر قرار داده و در حقیقت، درد معده و شکم آشوبی، پس از میگرن ایجاد شده است.
سوالات متداول
این دارو از انواع داروهایی است که حتما باید با نسخه پزشک مصرف شود. به هیچ عنوان برای درمان یک سردرد عادی از این دارو استفاده نکنید. قبل از مصرف هر دارویی (به جز داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه) با دکتر مشورت کنید
بسته به نوع سردردی که دارید، می‌توانید برای درمان آن اقدام کنید. اگر سردرد شما ناشی از کم آبی باشد، با خوردن کمی آب می‌توانید این سردرد را درمان کنید. اگر این مشکل ناشی از فشار خون پایین یا بالا باشد، با رعایت رژیم خاص و مناسب هر کدام، می‌توانید مشکل سردرد خود را حل کنید.
سردردی که دايم و شدید باشد می‌تواند نشان‌دهنده‌ی خونریزی مغزی، آنوریسم و تومور مغزی باشد.
در مواردی ممکن است نشان‌دهنده‌ی همورج یا خونریزی ناگهانی مغزی باشد.
باید به دکتر مراجعه کنید و آزمایش چکاپ سردرد انجام دهید. مسکن‌های بدون نیاز به نسخه می‌توانند موثر باشند.
سخن پایانی
سردرد، دردی است که می‌تواند در هر ناحیه‌ی سر بروز کند، یک‌طرفه یا دوطرفه باشد و یا اختصاصی در یک ناحیه‌ی سر باشد. همچنین از یک نقطه به نواحی دیگر کشیده شود. سردرد ممکن است به فرم درد حاد، درد تیز یا یک درد پراکنده باشد که تدریجی یا ناگهانی اتفاق‌بیفتد. طول مدت درد می‌تواند کمتر از یک ساعت تا چند روز باشد. علائم همراه سردرد، راهنمایی برای تشخیص مناسب پزشک است. غالب سردردها به دلیل یک عامل زمینه‌ای خطرناک نیست، ولی برخی از آن‌ها می‌تواند عامل زمینه‌ای خطرناک (مثل سکته‌ی مغزی) داشته‌باشد.
