اگر تا کنون به دندانپزشک مراجعه کرده‌اید احتمالا تجربه رادیوگرافی دندان را دارید. در دندانپزشکی هم مانند رشته‌های دیگر از عکسبرداری برای تشخیص درست بیماری‌ها استفاده می‌شود. شما درباره رادیوگرافی دندان و انواع ان چه میدانید؟ آیا اطلاع دارید که هر نوع از رادیوگرافی برای چه منظوری کاربرد دارد؟ در این مقاله می‌خواهیم آشنایی بیشتری با این نوع از تصویر برداری پیدا کنیم. تا پایان همراه ما باشید.
این محتوای مفید را هم دنبال کنید: درباره فیکسچر و نقش آن در ایمپلنت دندان بخوانید
کاربردها و اهداف رادیوگرافی دندان در درمان‌های دندانپزشکی
رادیوگرافی دندان در موارد زیادی کاربرد دارد و با کمک آن می‌توان مشکلات دندان را بررسی کرد. می‌توان گفت که بدون رادیوگرافی یا عکسبرداری از دندان یک دندانپزشک نمی‌تواند شدت پوسیدگی دندان را تشخیص دهد. از کاربردهای دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص مشکلاتی مانند کیست، تومور و آبسه
- کمک به دندانپزشک برای برنامه ریزی طرح درمان مناسب برای مواردی چون پوسیدگی‌های گسترده، جراحی عصب کشی، ایمپلنت دندان و کشیدن دندان
- برنامه‌ریزی طرح درمان مناسب برای انجام ارتودنسی و ردیف کردن دندان‌ها
- تشخیص مشکلات دهانی مانند پوسیدگی دندان ، ساختارهای دندانی پنهان ( مانند دندان عقل ) و …
- تشخیص و بررسی دندان‌هایی که در جای خود نبوده و یا به درستی در لثه رویش نمی‌کنند
برای مطالعه بیشتر: سیر تا پیاز ریتینر
اشعه ایکس رادیوگرافی دندان خطر دارد یا خیر؟
با اینکه در تصویربرداری دندان از اشعه ایکس استفاده می‌شود اما میزان آن به‌قدری کم است که برای کودکان و بزرگسالان، ایمن محسوب می‌شود. در صورتیکه دندانپزشک شما از تصویربرداری دیجیتال به جای فیلم‌های معمولی استفاده کند، خطرات ناشی از پرتوگیری کاهش بیشتری می‌یابد.
برای تصویربرداری یک پیش‌بند محافظ بر روی قفسه سینه، شکم و لگن قرار می‌گیرد تا از پرتوگیری ناخواسته به اندام‌های حیاتی جلوگیری شود. همچنین ممکن است یک محافظ تیروئید بر روی غده تیروئید قرار داده شود. کودکان و زنان باردار یا زنا نی که در سن باروری هستند، باید از یک پیش‌بند سربی محافظ استفاده کنند.
باید به این نکته توجه کرد که بارداری یک شرایط استثناست. زنان باردار یا زنانی که احتمال بارداری در آن‌ها وجود دارد، باید از دریافت هرگونه اشعه ایکس خودداری کنند؛ چون این پرتوگیری برای رشد جنین ایمن نیست.
درباره‌ی برداشتن لمینت دندان چه میدانید؟
انواع رادیوگرافی دندان کدامند؟
به‌طور کلی رادیوگرافی در دندانپزشکی به دو دسته رادیوگرافی داخل دهانی و رادیوگرافی خارج دهانی تقسیم می‌شود. در رادیوگرافی داخل دهانی، سنسور رادیوگرافی درون دهان بیمار قرار می‌گیرد و در روش رادیوگرافی خارج دهانی، سنسور رادیوگرافی در خارج از دهان بیمار قرار خواهدگرفت .
رادیوگرافی خارج دهانی چیست؟
رادیوگرافی‌های خارج دهانی به گونه‌ای تهیه می‌شوند که سنسور رادیوگرافی در خارج دهان بیمار قرار می‌گیرد. این دسته از رادیوگرافی‌ها نسبت به رادیوگرافی داخل دهانی جزئیات کمتری را نشان می‌دهند. تمرکز آن‌ها بیشتر بر روی فک‌ها و جمجمه است.
انواع رادیوگرافی خارج دهانی
رادیوگرافی پانورامیک (Panoramic)
در این نوع از رادیوگرافی تصویری از تمام محوطه دهان گرفته می شود که شامل تمام دندان‌های بالا و پایین است. این رادیوگرافی می‌تواند به مشاهده دندان‌های نهفته و تشخیص تومورها و کیست‌ها کمک کند.
سفالومتری (Cephalometry)
این نوع از رادیوگرافی از یک سمت سر گرفته می شود به گونه‌ای که رابطه بین دندان‌ها و فک‌ها را نشان می‌دهد. متخصصان ارتودنسی از پیش بینی سفالومتری برای مشخص کردن بهترین نوع درمان ارتودنسی با توجه به موقعیت خاص دندان‌های بیمار استفاده می‌کنند.
رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری (cone beam computerized tomography / CBCT)
با این نوع از رادیوگرافی تصاویر سه بعدی از سازه‌های دندانی، بافت نرم، عصب‌ها و استخوان گرفته می‌شود. از این نوع از رادیوگرافی بیشتر برای انتخاب و قرار دادن ایمپلنت‌های دندان استفاده می‌شود.
همچنین به تشخیص مشکلات پریودنتال، ریشه‌ی دندان‌ها، فک‌ها و تشخیص کیست‌ها و تومورها و شکستگی در دهان و صورت کمک می‌کند.
سیالوگرافی (Sialography)
در این نوع از عکسبرداری از نوعی رنگ استفاده می‌شود که درون غدد بزاقی تزریق می‌شود تا آن‌ها در سنسور رادیوگرافی دیده شوند ( غدد بزاقی به تنهایی با اشعه ایکس دیده نمی‌شوند).
این نوی رادیوگرافی برای مشکلاتی مثل انسداد، یا سندرم شوگرن مورد استفاده قرار می‌گیرد. ( سندرم شوگرن اختلالی همراه با علائمی از جمله خشکی دهان و چشم است که این اختلال می‌تواند نقش مهمی در پوسیدگی دندان داشته باشد)
توموگرافی (Tomography)
برش خاصی از دهان را نشان می دهد و بقیه را تار می کند.این رادیوگرافی برای بررسی قسمتهایی بکار می‌رود که به سختی قابل مشاهده هستند و یا توسط قسمت های دیگر بسته شده‌اند.
شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد: چرا رنگ دندان اطفال تغییر می‌کند؟
رادیوگرافی داخل دهانی چیست و چه کاربردی دارد؟
رادیوگرافی‌های داخل دهانی رایج‌ترین نوع هستند. در این روش سنسور درون دهان قرار می‌گیرد و سطح بالایی از جزئیات را نمایش می‌دهد.
کاربردها :
- تشخیص پوسیدگی
- مشاهده ریشه دندان
- بررسی سلامت ناحیه استخوانی اطراف دندان
- مشاهده وضعیت دندان در حال رشد
بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: از شلوغی و ازدحام دندان ها چه میدانید؟
انواع رادیوگرافی داخل دهانی
رادیوگرافی بایت وینگ (Bitewing)
این رادیوگرافی برای نشان دادن ارتباط دندان‌ها در وضعیتی است که بهترین شرایط تشخیص پوسیدگی را برای دندانپزشک ایجاد می‌کند. علت نامگذاری آن به ” بایت وینگ ” به این دلیل است که بیمار هنگام گرفتن رادیوگرافی ، وسیله بال مانندی را گاز می‌گیرد که سنسور رادیوگرافی را در جای خود ثابت نگه می‌دارد. کمکی که این نوع رادیوگرافی به دندانپزشکان می کند این است که پوسیدگی بین دندان‌های عقب و تغییر ضخامت استخوان‌ها به علت بیماری‌های لثه تشخیص داده می‌شود. همچنین این نوع رادیوگرافی می‌تواند هر گونه سایش و یا فروپاشی در پرکردگی دندان‌ها را نمایش دهد.
رادیوگرافی پری اپیکال (Periapical)
این نوع رادیوگرافی نشان دهنده مشکلات اطراف ریشه دندان‌ها بوده و در درمان N2 کاربرد بسیار بالایی دارد. در این نوع رادیوگرافی ارتفاع هر دندان از تاج تا ریشه و قسمت بنیادی دندان را نشان می دهد.
این رادیوگرافی تغییرات غیر طبیعی در ریشه ها و استخوان‌ها را نشان می‌دهد.
رادیوگرافی اکلوزال (Occlusal)
این رادیوگرافی نشان دهنده سطح اکلوزال دندان‌ها می‌باشد و از باقی رادیوگرافی‌های معمول بزرگتر است. هر رادیوگرافی تقریبا تمام طاق فک بالا و یا پائین را نشان می‌دهد.
جهت آگاهی: سیر تا پیاز لمینت دندان
پارامتر‌های تاثیرگذار در نتایج رادیوگرافی
نتایج حاصل از رادیوگرافی دندان معمولا برای دندانپزشکان و بیماران مفید هستند، اما در شرایطی ممکن است نتایج حاصل از این رادیوگرافی مفید واقع نشوند. برخی از اصلی‌ترین مواردی که می‌توانند روی نتیجه حاصل از رادیوگرافی دندان تاثیرگذار باشند، به شرح زیر می‌باشند:
- زمانی که بیمار وضعیت ثابتی نداشته باشد.
- زمانی که بیمار قادر به نگه داشتن پلاستیک یا مقوای دستگاه رادیوگرافی، داخل دهان نباشد.
- بیمارانی که دارای سیم‌های دندانی یا پروتز دندان باشند.
- زمانی که بیمارسوراخ‌هایی در قسمت‌های خاصی از بدن مانند گوش، زبان، گونه و بینی داشته باشد.
سخن پایانی
در این محتوا درباره رادیوگرافی دندان خواندیم و انواع آن را بررسی نمودیم. قابل ذکر است که رادیوگرافی چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد و دردناک نیست. برخی افراد ممکن است به دلیل وجود مقوا و یا پلاستیک در دهانشان حالت تهوع بگیرند. تمرکز و فکر کردن به چیزهای دیگر مانند عکس روی دیوار و نفس آهسته و عمیق از راه بینی کمک می‌کند تا رادیوگرافی راحت‌تر صورت بگیرد. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
